Publieke vijand nummer twee legt het loodje

Het is een iconisch beeld, dat van het zelfverklaarde monster en zijn assisen, met daartussen een bars kijkende rijkswachter, op de beklaagdenbank van het Oost-Vlaamse assisenhof in 1980. We zien Freddy Horion, met die snor, de zonnebril en de lederen jekker. De man links van hem zit iets beter in een pak, draagt een das en hij heeft een naam die anders die van Horion snel uit de collectieve geheugens zal wegebben. Hij heet Roland Feneulle, Fransman.

Samen hebben ze op zaterdag 23 juni 1979 langs de Antwerpsesteenweg in Sint-Amandsberg een bloedbad aangericht ten huize van garagist Roland Steyaert (45). Naast Steyaert zelf vermoordden ze zijn echtgenote Leona Van Lancker (47), dochter Annemarieke Steyaert (22), haar verloofde Marc De Croock (23) en dochtertje Hilde Steyaert (13).

Het is Vlaanderens eerste kennismaking met dit soort geweld. Eerst zouden ze een auto komen stelen en wat geld. De buit zal uiteindelijk 4.000 frank bedragen, 100 euro. Als een wedersamenstelling wordt gehouden van de moordpartij schrijft Freddy Horion later in zijn autobiografie: "In een andere zaak houdt men dat zo stil mogelijk, maar bij ons stonden er afsluitingen zoals op een kermiskoers, er stond zelfs een kraampje met hotdogs."

Meervoudige moordenaars zijn in Vlaamse huiskamer tot dan toe enkel bekend via Amerikaanse tv-series op de nog maar net bestaande kabeltelevisie. Nu hebben we een meervoudige moordenaar van bij ons, een man die zichzelf "monster" noemt, vanwege littekens die hij als kind opliep. En zijn handlanger.

Tijdbommen

Horion en Feneulle zijn twee inbrekers van het zeventiende knoopsgat. Ze hebben elkaar leren kennen in de gevangenis van Leuven-Centraal, waar ze allebei zijn aanbeland door toedoen van een parketmagistraat die een voorbeeld wilde stellen. Ze zijn als wandelende tijdbommen vrijgekomen, vonden elkaar terug en waren van mening dat ze na zovele jaren gevangenis "een overvalleke te goed" hadden.

Over wat er die zaterdagnamiddag precies is gebeurd bij de familie Steyaert, wie als eerste schoot en hoe een banale diefstal kon ontaarden in een vijfvoudige moord, is een geheim dat alvast in één graf is meegenomen. Freddy Horion trok waar mogelijk alle schuld naar zich toe, zoals hij eenmaal gearresteerd ook de door een van zijn vrienden gepleegde moord op Helena Lichachewski bekende. Pas dertig jaar later deed hij uit de doeken wie de moord werkelijk had gepleegd.

"Als Feneulle had gezwegen, had ik voor Sint-Amandsberg ook alles op mij genomen", schrijft Freddy Horion later in een brief aan De Morgen. "Maar hij had al bekend."

Hij zal in zijn boek Monster zonder waarde? en latere brieven vaak hameren op "het glas". Net voor ze de plaats delict verlieten, nam hij met blote handen een glas, dronk ervan en zette het op tafel. Zijn vingerafdrukken zitten in het nationaal register en Horion zelf zegt dat hij "wou gepakt worden" en dat hij Feneulle zou beschermen. Helaas werd zijn vingerafdruk niet herkend.

Maar het probleem is wederzijds. Horion en Feneulle zijn boeven van de heel oude stempel. Die verraden elkaar niet. Waardoor het tot vandaag raden is naar een exacte wie-deed-wat. Speurders van weleer zijn het er vooral over eens dat "de ene nooit tot zoiets in staat zou zijn geweest zonder de andere".

Slechts over één detail in het hele feitenrelaas zouden Horion en Feneulle tijdens het proces redetwisten, de verkrachting van de oudste dochter net voor ze werd geliquideerd door Feneulle. De wetsdokter was formeel, Horion en Feneulle wezen naar elkaar. Horion wou graag alles "op mij nemen", maar niet de verkrachting. Allebei werden ze veroordeeld tot de doodstraf, waarna die werd omgezet in "levenslange dwangarbeid".

Roland Feneulle was ten tijde van de moord 27 jaar, zeven jaar jonger dan Horion. Hij werkte een tijdje als binnenschipper en zat op droog zaad. Net als Horion had de gevangenis de banden met zijn gezin doorgesneden. Zijn zoon zou in 1988 bezwijken aan een overdosis, zijn dochter zit sinds een zwaar verkeersongeval midden jaren negentig in een rolstoel.

Horion bleef ook na het proces een erg mediagenieke figuur, ook toen hij er alles aan begon te doen "niet meer in de gazetten te komen". Tot een eenmalig interview met Telefacts in 2011 meed Feneulle elk contact met de buitenwereld. Hij verbleef in de gevangenis van Oudenaarde en speculeerde er net als Horion op dat hij na dertig jaar cel in aanmerking kon komen voor een voorwaardelijke vrijlating. Vooral zijn dochter hoopte haar vader tenminste nog even in vrijheid te zien. Net als bij Horion werden alle verzoeken afgewimpeld.

Veel contact hadden de twee boeven niet meer met elkaar. Horion was wel een van de eersten die vorige maand werd ingelicht: "Feneulle is terminaal. Het zal voor niet lang meer zijn."