Het kalifaat is in de maak

De soennitische rebellen van ISIS (Islamitische Staat in Irak en Syrië) veroverden dinsdag Mosoel, met twee miljoen inwoners de tweede grootste stad van Irak. Momenteel rukken ze op naar de hoofdstad Bagdad, want dat is hun einddoel: de omverwerping van de sjiitische premier Nouri al-Maliki.

Het Iraakse leger is massaal op de vlucht geslagen en probeert zich ten noorden van Bagdad te hergroeperen. De rebellen zouden op amper honderd kilometer van de hoofdstad staan, iets meer dan een uur rijden.

Brigitte Herremans, Midden-Oostenexpert bij Broederlijk Delen, noemt de huidige situatie compleet absurd. "Dit is het worstcasescenario:de ISIS-rebellen controleren nu een groot gebied langs beide kanten van de Iraaks-Syrische grens. Ze zijn begonnen met de instelling van hun gedroomde kalifaat waar extreem sectaire regels zullen gelden. Sjiiten zijn voor hen geen moslims. Bij de verovering van Mosoel roofden ze de banken leeg waardoor ze over miljoenen dollars aan cash beschikken. Ze maakten ook zware, geavanceerde wapens buit van Amerikaanse makelij. Een deel daarvan wordt naar Syrië getransporteerd en dat zal een zware impact hebben op het conflict in dat land." Een aantal gerenommeerde journalisten waaronder Jenan Moussa twitterde gisteren foto's van trucks met Amerikaanse Humvees op weg naar de Syrische grens. Op andere beelden is te zien hoe ISIS duizenden Iraaks regeringsmilitairen gevangennam en tientallen tanks en pantserwagens buitmaakte.

Brigitte Herremans: "Toch wel bizar: de VS weigerden al die tijd wapens te leveren aan het eerder gematigde Syrische Bevrijdingsleger maar zien nu tonnen materieel in handen komen van de extremistische ISIS-strijders. Met hun miljoenen dollars, zware wapens en in een winning mood zal ISIS nog meer aantrekkingskracht uitoefenen op westerse Syriëstrijders."

Iran en Saoedi-Arabië

Het ziet er met andere woorden naar uit dat het huidige ISIS-offensief een verpletterende impact zal hebben op de toekomst van de Arabische wereld. Temeer omdat de milities geen rekening houden met bestaande landsgrenzen en de kaart van de regio al vechtend hertekenen.

Komt daar nog bij dat ook Koerdische Peshmergastrijders zich in het strijdgewoel mengen. Deze goed uitgeruste en gedisciplineerde militairen controleren sinds dinsdag de noordelijke oliestad Kirkoek en het is niet duidelijk of ze dat doen in samenspraak met de regering in Bagdad of om het Koerdische grondgebied uit te breiden en voor lange tijd de hand te leggen op de belangrijke oliebronnen nabij Kirkoek.

Om de dramatische situatie te keren, doet Bagdad een dringende oproep aan de VS om luchtsteun te verlenen. President Obama zei gisteren dat Irak kan rekenen op zijn hulp. In welke vorm, wilde hij niet kwijt. "Geen enkele mogelijkheid wordt uitgesloten", liet hij wel optekenen. Een woordvoerder van het Witte Huis nuanceerde dat bericht later door te zeggen dat het sturen van grondtroepen geen optie is.

Dat de EU in de huidige situatie veel initiatieven zal nemen, is onwaarschijnlijk. Daarvoor is het conflict al te ver gevorderd en zijn de ISIS-rebellen te onhandelbaar.

Of regionale grootmachten als Iran en Saoedi-Arabië de totale ontploffing van Irak nog willen vermijden, is zeer de vraag: het sjiitische Iran en soennitische Saoedi-Arabië lijken eerder aan te sturen op een escalatie. Experts stellen trouwens niet enkel de ISIS-rebellen maar ook premier Maliki verantwoordelijk voor het geweld in Irak. De sjiitische premier weigerde sinds het vertrek van de Amerikaanse troepen koppig om soennieten in zijn leger en overheidsapparaat op te nemen. Die sektarische reflex leidde bij de soennieten tot verregaande marginalisering en frustraties die mede verklaren waarom de huidige ISIS-veldtocht zoveel succes kent.

In het Westen zal het conflict weldra voelbaar zijn aan de benzinepomp. De olieprijzen schoten gisteren naar de hoogste piek sinds drie maanden.