TTIP LEAKS zet vrijhandel op losse schroeven
Documenten over de onderhandelingen rondom het handelsverdrag TTIP zijn gelekt. Greenpeace oordeelt dat het handelsakkoord tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten schadelijk is voor milieu en voedselveiligheid. De documenten bewijzen vooral dat er van een handelsakkoord geen sprake is.
De voorbije tien jaar hebben Europa en de Verenigde Staten al een pak handelsbarrières opgedoekt, waardoor het makkelijker handel drijven werd. Met het TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership) moet ook de regelgeving gelijk worden getrokken.
Op het oude continent zorgt dat voor grote bezorgdheid. Europese critici vrezen dat dit leidt tot een akkoord met een minimum aan regels, waardoor de striktere Europese regelgeving op de schop gaan. Vooral ngo's en milieuorganisaties hekelen het gebrek aan transparantie en stellen dat de industrielobby de pen vasthoudt.
"De EU en VS lijken de belangen van multinationals boven de bescherming van mens en milieu te stellen", zegt Greenpeace. Het lek van de milieuorganisatie omvat dertien van de zeventien onderhandelingsteksten over het gecontesteerde verdrag.
"Deze documenten tonen dat miljoenen mensen terecht bezorgd zijn over het TTIP", zegt Faiza Oulahsen, campaigner bij Greenpeace Nederland. "Het TTIP is een gigantische verschuiving van de macht van burgers naar grote bedrijven. Uit de teksten blijkt keer op keer dat het bedrijfsleven heeft mogen meepraten. En dat terwijl burgers en maatschappelijke organisaties niet tot nauwelijks worden geraadpleegd."
Wie zich de moeite getroost om de gelekte 248 bladzijden te lezen, merkt vooral dat een akkoord nog heel veraf lijkt. En met dit lek is het misschien wel verder af dan ooit.
Doorgaans kun je stellen dat de regels over het algemeen ietsje strenger zijn in Europa. Zo wil de EU de landbouwmarkt niet openbreken, en haar eigen producten blijven beschermen. De vrees voor de genetisch gemanipuleerde voedselgewassen is daarom onterecht, want ver af. Recalcitrant als de VS zijn blokkeren ze daarom het makkelijker importeren van Europese auto's.
Amerikaanse champagne
En zo lezen de ontwerpteksten voortdurend. Grote verschillen over voedselveiligheid, of over dierenproeven. Greenpeace waarschuwt bij wijze van voorbeeld dat de Amerikanen de beschermde naam 'champagne' willen gebruiken voor hun producten. Terwijl in de tekst letterlijk staat dat Europa dit verwerpt. Er is met andere woorden geen sprake van dat we straks 'Amerikaanse champagne' drinken. Maar intussen is de teneur gezet.
Terwijl de teksten eigenlijk iets heel anders suggereren. "De gesprekken verlopen erg moeizaam, en de punten waarop de partijen dichter bij elkaar zijn gekomen zijn spaarzaam", staat er vrij ondubbelzinnig in de documenten.
Waar Greenpeace absoluut een punt heeft is dat de gesprekken achter gesloten deuren plaatsvinden, en er heel weinig transparantie is. Dat voedt de geruchtenmolen. "Maar er is hier nergens sprake van een smoking gun", zegt Ferdi De Ville, docent Europese Studies aan de Universiteit Gent, en auteur van het lijvige boek TTIP: The Truth about the Transatlantic Trade and Investment Partnership. "Deze documenten zijn de geconsolideerde teksten, met de standpunten van beide over bepaalde onderwerpen. Niks anders. Eerlijk gezegd lees ik weinig dat we nog niet wisten."
Een stunt, vindt De Ville. "De documenten werden aangekondigd als schokkend. Daar blijft niks van overeind na lezing. Het voornaamste vind ik nog het feit dat ze dit konden lekken. Dat is als signaal véél belangrijker dan de inhoud."
Over en out
Die mening deelt Europees Parlementslid Bart Staes (Groen!), die het TTIP van dichtbij volgt. "Er is bij het TTIP geen compromis denkbaar dat op publieke steun kan rekenen in Europa. Zowel in de VS als in Europa snakken mensen ernaar om trans-Atlantische samenwerking over een andere boeg te gooien. Met dit lek hebben ze extra munitie."
Critici zien in de gelekte documenten hét bewijs dat het TTIP feitelijk dood is, maar dat de Europese Commissie dit nog niet doorheeft. Het water tussen de EU en de VS is nog heel diep, en de tijd raakt op. De regering-Obama is ten einde raad, en of het nu Clinton of Sanders of Trump wordt, allen tonen zich maar koele minnaars. En aan Europese zijde komen er straks verkiezingen in Frankrijk en Duitsland. Daar is het draagvlak ook weg. Bart Staes: "Het TTIP is een doodgeboren kind."
Zowel Europees commissaris Cecilia Malmström als haar VS-collega Michael Froman beklemtonen dat de documenten "een storm in een glas water zijn". Beiden erkennen wel dat het lek het vertrouwen tussen de onderhandelaars flinke schade kan toebrengen.