Israël, Palestina en de wereld: kunnen we nog praten?

Iedereen in de regio weet het, en dat geldt ook voor de meerderheid van de buitenlandse observatoren: er is nooit meer dan één aanslag tegen het ene of het andere kamp nodig om de strak gespannen relatie tussen Israël en de Palestijnen in een gewelddadige confrontatie te doen omslaan en de op zich al onbereikbare vrede alweer voor lange tijd uit te stellen, met alle gevolgen van dien voor de bevolking. Telkens opnieuw slagen onverantwoordelijke terroristen of politici erin het hele proces stop te zetten of terug te schroeven.

We mogen deze mensen onverantwoordelijk en misdadig noemen, wat ze ook zijn, maar misschien is deze escalatie van het conflict net wat ze beogen. Net of ze willen aantonen dat er nooit een oplossing van dit tragische conflict zal komen omdat die er volgens hen gewoon niet mág komen.

Wraak en weerwraak

In die zin hebben de moordenaars van de drie orthodoxe studenten hun doel bereikt: de Joodse bevolking van Israël voelt zich persoonlijk diep getroffen en zal hoogstwaarschijnlijk alle maatregelen toejuichen die volgens hun regeringsleiders nodig zijn om 'de Palestijnen' collectief te bestraffen voor de onmenselijke misdaad die inderdaad niet ongestraft mag blijven. De represailles zullen de haat tegen 'de zionisten' alleen maar aanwakkeren en het zaad strooien voor de volgende gewelddadige confrontatie. Het is begrijpelijk dat we vandaag, midden in de woede en de oorverdovende roep naar wraak en weerwraak, echt niet sereen en redelijk kunnen praten, en dan heb ik het ook over de lokale sympathisanten van beide kampen. Maar kunnen we dan geen vragen meer stellen, zoals: Kan die gruwelijke moord ook maar bij benadering gerechtvaardigd worden door de bezetting van Hebron en de Palestijnse gebieden? Vanzelfsprekend niet.

Waarom gaan de Palestijnen en hun leiders niet massaal de straat op om deze moordpartij, want dat was het, luidkeels te veroordelen en duidelijk te maken dat dit voor hen in geen geval de juiste weg naar hun bevrijding is? Niet vanzelfsprekend, maar waarom niet? Waarom denken de Israëlische politici en militairen dat ze door keiharde, lees moordende strafmaatregelen de Palestijnse bevolking tot meer toegevendheid kunnen dwingen, terwijl telkens opnieuw net het omgekeerde effect bereikt werd? Zijn ze dan de lessen van de agressie tegen Libanon en de aanval op Gaza vergeten?

Weinig serieuze antwoorden

Kunnen we ons indenken dat de tragedie bij Hebron (en al de andere tragedies in dit onzalige conflict) de posities niet langer zou verharden, maar integendeel iedereen tot nadenken zou stemmen over totaal andere manieren om tot een moeizame, maar dringend noodzakelijke en duurzame oplossing te komen? Gewoon omdat er op termijn geen ethisch of politiek aanvaardbaar alternatief is.

Denken de Palestijnen nog altijd dat de Joden ooit het gebied zullen verlaten, of geloven de zionisten echt dat ze de hele Palestijnse bevolking binnen afzienbare tijd zullen kunnen verdrijven? Niet dus, maar dan moet je niet blijven praten en handelen alsof dit in feite je nauwelijks verborgen agenda zou zijn.

Wat is er toch met dat antisemitisme dat niet alleen in de Arabische wereld, maar ook in Europa opnieuw de kop opsteekt, alsof ze zich na alles wat er gebeurd is nog altijd door de al zo vaak ontkrachte stellingen en leugens van racistische ideologen uit de negentiende eeuw laten inspireren? En wat moeten we zeggen over een vergelijkbaar domme en kwaadaardige haat tegen moslims en Arabieren, een afkeer die velen van hen in de armen van fanatici en fundamentalisten dreigt te drijven? Hebben we dan nog steeds niet geleerd dat dit zwart-witdenken vroeg of laat tot de conclusie moet leiden dat de eliminatie van de ander de enige logische oplossing is?

Zo veel pertinente vragen en na meer dan een eeuw zo weinig redelijke of op zijn minst serieuze antwoorden. En dat in een regio, waar drie grote beschavingen beweren hun oorspronkelijke inspiratie te hebben gevonden in drie rijke geschriften die we als varianten van één Boek kunnen lezen, en waarin naast veel mythologie en ideologie ook de belangrijkste basisprincipes van onze humanistische traditie opgetekend staan. Maar ook een streek waar dezelfde godsdienst keer op keer misbruikt werd om conflicten over land, water en macht te rechtvaardigen, zoals vandaag opnieuw het geval is. Het is meer dan de hoogste tijd om het gesprek daarover te hervatten.