‘Electrabel manipuleert gasprijs’

Tien jaar geleden werd de energiemarkt in België geliberaliseerd. Eerst de bedrijvenmarkt, daarna volgde ook de residentïele markt in Vlaanderen (2003) en in Wallonië en Brussel (2007). Energiewaakhond CREG, die opkomt voor de belangen van de eindverbruiker, zegt dat er nog heel veel werk is om de Belgische markt vrij te maken. Van een vrije markt voor stroom en gas is in ons land bijlange nog geen sprake. Electrabel is nog altijd de dominante kracht in België en zet de markt naar zijn hand. “De prijzen blijven veel te hoog. De consument krijgt nog altijd niet de prijzen waarop hij recht heeft,” zegt CREG-topman François Possemiers.

Minister van Energie Paul Magnette vindt dat de liberalisering van de energiemarkt mislukt is. U ook?

“Van een mislukking wil ik niet spreken. Maar de liberalisering van de markt heeft niet gebracht wat we ervan hadden verwacht. We dachten dat er door meer concurrentie druk zou komen op de prijzen. Dat is niet gebeurd. Als regulator zijn we er wel in geslaagd om de tarieven van distributie en transport te verlagen, maar ook die ingreep heeft niet gezorgd voor lagere prijzen voor de gebruiker. We hebben zelfs moeten constateren dat na een tariefdaling de prijzen twee maanden later opnieuw stegen naar hun oude niveau. En bij de jongste daling van de olie- en gasprijzen hebben we vastgesteld dat de prijsdalingen niet volledig werden doorgerekend aan de eindverbruiker. We merken dat als de prijzen internationaal dalen, de maatschappijen hun winstmarges omhoog krikken.”

De CREG beschuldigde Electrabel vorig jaar van prijsmanipulatie. Kunt u deze bewering wel hard maken?

“Deze zaak heeft voor veel ophef gezorgd. Maar Electrabelbaas Jean-Pierre Hansen moet niet te hoog van de toren blazen en zeggen dat we er niks van kennen. Onze stelling is niet uit de lucht gegrepen. Verder marktonderzoek heeft aangetoond dat ons standpunt terecht is. Het gaat om studies die nog niet publiek zijn, maar wel bij de minister liggen. Er is een probleem met de fixering van de marktindex, die gebruikt wordt voor langetermijncontracten voor levering van stroom aan bedrijven.”

Geldt dat ook voor de gasprijzen?

“We hebben de verhoging van de gasprijs midden 2007 onderzocht. De prijs steeg toen met 36 procent bij Electrabel. Een deel van die prijsverhoging was te wijten aan de stijging van de internationale gasprijzen. Een ander deel van de stijging kwam door aanpassingen aan de marktindex die wordt toegepast in de eindfacturatie aan de klant. Er werden andere indexen gecreëerd, wat leidde tot de forse stijging. Verschillende leveranciers hebben dat gedaan. Destijds hadden we slechts een vermoeden dat er zich een probleem stelde in de facturatie. In een nieuwe studie hebben we nu vastgesteld dat dit ook zo is. Die vertrouwelijke studie ligt nu bij de minister.”

De consument wordt dus constant bedrogen?

“Dat zegt u. Dat is een zeer gevaarlijke conclusie.”

Mogen maatschappijen hun indexen zo maar aanpassen?

“De CREG kan daar niks aan doen. Enkel onze voogdijminister, Paul Magnette, of de Raad van de Mededinging kan ingrijpen. Soms wordt er rekening gehouden met onze opmerkingen, soms niet. De Raad voor de Mededinging heeft nu een onderzoek geopend, maar dat kan nog lang aanslepen. Ook de energiemaatschappijen trekken zich niks aan van onze kritiek. Die proberen zoveel mogelijk winst binnen te halen.”

De wetgever heeft zich laten inpakken door Electrabel?

“Het gaat niet alleen over Electrabel. Het gaat ook over SPE, de intercommunales, de netwerkbeheerders, de gasbedrijven. Alle marktpartijen hebben geprobeerd zo lang mogelijk de voordelen die ze bezaten te behouden. Het is logisch dat ze lobbyen. Het is zelfs hun plicht. Een privébedrijf is geen filantropische instelling. Maar wij moeten de wet zo sluitend maken dat hun lobbywerk geen zin meer heeft. Maar ik geef het toe, voorlopig mankeert het aan voldoende Europese controle op grote bedrijven.”

U beweert dat de Belgische regering bij de deal met GDF Suez over de verlenging van de kerncentrales de kans heeft gemist om meer concurrentie te krijgen op de Belgische markt. Leg eens uit?

“Wie kan er straks nog optornen tegen Electrabel nu het zich opnieuw verzekerd weet van extra inkomsten uit zijn afgeschreven installaties? Er waren aanvragen voor de installering van nieuwe productiecapaciteit in België voor een totaal van 7.000 megawatt. Dat is de helft van het geïnstalleerde vermogen in ons land. Of al die installaties er nog allemaal zullen komen, moeten we nog zien. Door de verlenging van de kerncentrales worden nieuwkomers ontmoedigd. Electrabel en SPE behouden immers hun voordeel.”

Heeft de Belgische regering voldoende centen gevraagd in ruil voor de verlenging van de levensduur van de kerncentrales?

“GDF Suez wist dat de overheid de centen nodig had om zijn begroting te sluiten en heeft daar handig gebruik van gemaakt om de prijs te drukken. Waarom heeft men niet gewacht totdat GDF Suez zelf vroeg om de kerncentrales langer open te houden? Dan had de Belgische regering zelf een prijs kunnen bepalen of het voordeel van de afgeschreven centrales laten terugvloeien naar de consument. Dat heeft men niet gedaan. Onze expertise is jammer genoeg niet gevraagd tijdens de onderhandelingen.”

GDF Suez zei dat ze België zou hebben verlaten mocht er haar te veel worden gevraagd.

“Geen zinnig mens die daarin geloofde. Je denkt toch zeker niet dat ze de winsten die ze hier opstrijken links laten liggen. Het zijn allemaal loze dreigementen. Ook hun jongste dreigement over de gasinvoer uit Nederland is daar een staaltje van. Toegegeven, sinds de fusie van Electrabel met Suez is de winst van Electrabel schijnbaar zo goed als verdwenen. Maar niemand die gelooft dat ze minder winst maken dan vroeger. Men kan aantonen dat de winst wordt afgeroomd naar de aandeelhouder in Parijs. Tegen die geldtransfers kan je niks beginnen. Ze zijn legaal. Maar misschien moeten andere overheidsinstellingen daar naar kijken. Dat is niet de taak van de CREG.”

GDF Suez beheert via zijn dochtermaatschappij Synatom het geld voor de ontmanteling van de Belgische kerncentrales. Zit dat geld - ongeveer 5 miljard euro - veilig in Parijs?

“Neen. Ik vind dat je dat geld zo snel mogelijk in een publieke instelling in België moet plaatsen. Het is immers een provisie die door de Belgische consument is betaald.”

François Possemiers: ‘Electrabelbaas Jean-Pierre Hansen moet niet te hoog van de toren blazen en zeggen dat we er niks van kennen. Onze stelling is niet uit de lucht gegrepen. Marktonderzoek heeft aangetoond dat ons standpunt terecht is.”