Extreme slavernij op je bord
De goedkope garnalen die u in de supermarkten vindt zijn het rechtstreeks resultaat van slavernij op Thaise vissersboten. Dat toont een undercover onderzoek van de Britse krant The Guardian aan. Handelspartners over de hele wereld reageren verontwaardigd, economische sancties hangen in de lucht.
Geslagen, geschopt, geketend, en hun kompanen vermoord zien worden voor hun neus: de getuigenissen van vijftien migranten die als slaven op Thaise vissersboten werken, liegen er niet om. "We worden behandeld als dieren", klinkt het. "Ik heb zeker twintig mensen zien afgemaakt worden", klinkt het bij een ander slachtoffer van de mensenhandel. De Britse krant The Guardian spitte gedurende zes maanden de hele zaak uit en kon het proces van op de vissersboten tot op de schappen in de supermarkt volgen.
Het begint bij de duizenden migranten die jaarlijks uit buurlanden zoals Myanmar of Cambodja komen en veel geld betalen aan mensenhandelaars om hen naar Thailand te brengen. Na een gevaarlijke tocht belanden veel van hen in de Thaise havens, waar ze als slaven verkocht worden aan de kapiteins van vissersboten. De plaatselijke politie knijpt daarbij maar al te vaak een oogje dicht. Zo'n werkkracht kost de kapiteins vaak amper 300 euro, een bedrag dat de immigranten bovendien nog zelf moeten terugverdienen door op de boot te werken. Ze worden dus amper of niet betaald voor hun werk.
De toestanden op die vissersboten zijn ronduit onmenselijk, zo zeggen getuigen in de video op de website van The Guardian. De shifts kunnen 22 uur duren en de werkers krijgen amfetaminen (speed) toegediend om het loodzware werk aan te kunnen. Sommige van hen spenderen tot twee jaar onafgebroken op zee. Wanhopige vluchtpogingen eindigen dan ook vaak op de zeebodem.
"Ik werd op het dek vastgeketend, niemand dacht eraan om me voedsel of water te brengen", zegt een man uit Myanmar die na bijna twee jaar onafgebroken op zee werd vrijgekocht door een lokale mensenrechtenorganisatie. Een andere immigrant getuigt van verregaande martelingen. "Ik zag een man elektrische schokken krijgen. Toen hij daarna niet meer kon rechtstaan, werd hij door het hoofd geschoten en overboord gegooid." Ongehoorzaamheid wordt al helemaal niet getolereerd. "Op mijn schip had een van de werkers de kapitein proberen aanvallen. Met touwen werd hij tussen vier boten gespannen en gevierendeeld", zegt een andere getuige.
Zwarte lijst
De boten in kwestie vissen niet naar garnalen, maar naar trashfish, oneetbare en vaak infantiele vissoorten die tot voedsel voor de garnalen worden verwerkt. Thailand is wereldwijd de grootste leverancier van garnalen en levert voornamelijk naar Europa, de VS en het Verenigd Koninkrijk. De grootste speler op die markt is CP Foods, goed voor zo'n 10 procent van het half miljoen ton aan garnalen dat het land jaarlijks exporteert. The Guardian kon de slavernij op de trashfish-schepen rechtstreeks in verband brengen met multinationals zoals CP Foods.
Dat bedrijf levert op zijn beurt garnalen aan supermarkten zoals Tesco, Costco, Walmart, maar ook Carrefour en Aldi. Binnen die bedrijven klinkt het dat hun leveranciers wel op regelmatige basis doorgelicht worden aan de hand van strenge regels, maar vaak wordt er niet helemaal tot aan de bron gegaan, waar slavernij nu hoogtij blijkt te vieren.
De ontdekkingen komen op een cruciaal moment. Later deze maand verschijnt in de VS het jaarlijkse 'Trafficking In Persons'-rapport, dat 188 landen evalueert op basis van hun strijd tegen slavernij en mensenhandel. De voorbije drie jaar kwam Thailand er nog van af met waarschuwingen, maar het land moet wel aantonen dat de situatie op vlak van mensenhandel sterk is verbeterd. Hoewel de Thaise regering aangeeft dat het thema een nationale prioriteit is, blijven fundamentele maatregelen uit en leven er naar schatting nog een half miljoen mensen in de slavernij. Het land dreigt dan ook op de zwarte lijst te belanden, waar ook landen zoals Noord-Korea en Iran op staan. Dat kan leiden tot een afzwakking van het handelsverdrag tussen Thailand en de VS.
VS dreigen met sancties, EU buigt zich over de zaak
De VS liet meteen na het verschijnen van het artikel van The Guardian weten dat het overweegt economische sancties te nemen tegen Thailand. Ook Europa buigt zich over de zaak, maar de woordvoerder van EU-handelscommissaris Karel De Gucht laat weten niet overhaast tewerk te willen gaan. "We nemen de zaak zeer ernstig, maar hebben tijd nodig om de situatie grondig te bestuderen. We zullen op tijd en stond met een verklaring naar buiten komen."