Ook de Sint kan best zijn steentje bijdragen

Hij komt, hij komt en wel vandaag! Naar jaarlijkse traditie wordt Sinterklaas met de nodige egards ontvangen in Antwerpen, waar hij met zijn moderne stoomboot drie weken lang zal aanmeren. Zelfs de burgemeester komt de goedheilige man groeten en hij zal ongetwijfeld ook handjes schudden met Zwarte Piet, die mee aan boord is.

Bij ons nog wel, want het Interfederaal Gelijkekansencentrum ziet voorlopig geen graten in de figuur met het zwarte krulhaar en het overduidelijk zwart geschminkte gelaat. Voor de petite histoire vertel ik erbij dat ik in het begin van de jaren tachtig, tijdens mijn legerdienst in het Militair Hospitaal in Antwerpen, zelf een rol heb gespeeld in deze voor veel kinderen zo feestelijke periode.

Neen, ik speelde niet Zwarte Piet, o cliché, maar wel Sinterklaas. Een zwarte Sinterklaas met een lange witte baard. Mijn knechten waren blank en ongeschminkt. We brachten een bezoek aan alle patiënten in de verschillende ziekenzalen. Toen dachten we er niet verder over na, vandaag zou je het een parodie kunnen noemen.

Het debat over Zwarte Piet woedt al jaren in alle hevigheid bij onze noorderburen. 'Racistisch en zo snel mogelijk afvoeren', roept de ene. 'Traditie en handen af', schreeuwt de andere.

Bij ons verloopt het debat voorlopig beschaafder. Dat is goed. Al hoor je in de verte toch al wat getier van voor- en tegenstanders, een woordenbrij waarin de nuance vaak ontbreekt, net zoals in Nederland. Het begint te leven. Ook dat is goed, want in tegenstelling tot diegenen die vinden dat je deze kindertraditie vooral met rust moet laten, ben ik van oordeel dat we gerust luidop vragen mogen stellen rond het Sinterklaasgebeuren.

Is het Sinterklaasfeest racistisch? Persoonlijk denk ik niet dat het zo bedoeld is. Versterkt Zwarte Piet bestaande racistische gevoelens? Ook hier twijfel ik. Wie al een racist was, zal dat blijven en wie dat niet was, zal dat niet worden door het zien van Zwarte Piet.

Leidt Zwarte Piet tot het bestendigen van vooroordelen? Dat vrees ik dan weer wel. In veel ogen is en blijft hij een 'neger' en die hebben nu eenmaal veel praatjes en zijn nogal aan de luie kant. Voor blanken is Zwarte Piet een bevestiging van hoe zij over zwarten denken, voor zwarten is hij de ondergeschikte van Sinterklaas, zoals zwarten overal ter wereld meestal de rol van ondergeschikte spelen. Dit werkt rolbevestigend.

Tradities zijn er om te respecteren, maar ook om voortdurend te evalueren. Sinterklaas is niet heilig, hij bestaat niet eens, en dus moeten we hem en zijn feest in twijfel durven trekken. Laten we ermee ophouden de zwartepiet door te schuiven en nu, als volwassenen onder elkaar, knopen doorhakken over de toekomst van een waardevolle gebeurtenis voor ons nageslacht.

Zesenvijftig jaar geleden vergaapten honderdduizenden landgenoten zich op de wereldtentoonstelling in Brussel aan de negertjes die achter de omheining werden tentoongesteld en die in zeer eenvoudige hutten leefden. Racisme, zouden we vandaag zeggen.

Een halve eeuw geleden was onze samenleving minder gekleurd, minder multicultureel, minder beïnvloed door nieuwe landgenoten. Sinterklaas was oneindig goed, Zwarte Piet hondsbrutaal en een beetje dom. Ook dat beeld werd al enigszins bijgestuurd.

Wat belet ons om het feest voor de allerkleinsten helemaal aan te passen aan de 21ste eeuw en dat hele gedoe met die knecht definitief in de zak te steken? Zoals de Kerstman geen helpers nodig heeft, kan ook de Sint in deze moeilijke tijden besparen en alleen komen.

Waarom geven wij hem dan niet meteen ook zijn originele Turkse identiteitskaart terug? En naar analogie met de klokken van de paashaas maar toch helemaal mee met de tijd, kunnen we de pakjes zelfs per drone laten afleveren.