'Plantaardige voedingis de toekomst'

"Het kan zo niet verder", zegt Bernard Deryckere, de topman van Alpro, terwijl hij een pak cijfermateriaal opdiept. "We kunnen niet met z'n allen vlees, melk en eieren blijven eten zoals we dat nu doen. Wat als alle mensen in de opkomende landen dat ook gaan doen? En wat tegen 2050, wanneer we met 9,5 miljard mensen zullen zijn? De planeet is gewoon niet groot genoeg. We zullen wel moeten variëren richting meer plantaardige producten. Dat is trouwens veel minder milieubelastend. Je hebt veel minder land en water nodig, en de CO2-uitstoot ligt veel lager. Plantaardige voeding is de toekomst. En wij, wij zijn een toekomstbedrijf."

De lijn tussen commercie en idealisme bij Alpro is flinterdun. Altijd al geweest eigenlijk. Bezieler Philippe Vandemoortele wilde oorspronkelijk door de productie van sojavoeding een oplossing bieden voor de honger in Afrika. Hij bouwde in 1980 zelfs een fabriek in Madagaskar, al hield die wegens allerlei logistieke problemen niet stand. De toon was evenwel gezet: in de schoot van het familiebedrijf Vandemoortele richtte Philippe Vandemoortele dat jaar Alpro op, met een eerste vestiging in Wevelgem.

Onder de vleugels van Vandemoortele werd de divisie gestaag groter. Tot er vanaf de millenniumwissel een heuse groeiversnelling kwam. Bernard Deryckere, manager met terreinervaring bij Unilever en Henkel, kwam aan boord als nieuwe baas van de afdeling. "Het was op dat moment duidelijk dat we snel moesten gaan", herinnert hij zich. "Soja had een plek veroverd op de markt en de grote multinationals raakten geïnteresseerd. We moesten veel meer inzetten op verkoop, marketing en ons merk, anders zouden we niet standhouden."

Nichemarkt

De nood werd uiteindelijk een deugd. Deryckere, een man met een hart voor marketing, bouwde verkoopteams op die zich bij grote ketens als Tesco en Delhaize konden handhaven tussen kleppers als Unilever, Nestlé of Danone. "We hebben de multinationals de pas afgesneden", zegt hij. "Ook al omdat wij veel beter aangepast zijn aan de complexiteit van de nichemarkt die soja is. Sojaproducten maken in Europa slechts een kleine 2 procent uit van de zuivelmarkt, maar wij hebben wel voor bijna elk bestaand zuivelproduct een alternatief. Dat zijn producten in kleine volumes. Vers of gepasteuriseerd, in groot of in klein formaat, desserts, melk, yoghurt, noem maar op. Aangepast aan de smaak van elke markt. Voor de grote jongens is dat bijna niet te beheren. Nochtans proberen ze wel. Unilever heeft vier jaar geleden Ades, het sojamerk waarmee ze in Zuid-Amerika marktleider zijn, gelanceerd in het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Ze hebben daar een gigantisch marketingbudget tegenaan gegooid. Maar na één jaar in het VK en twee jaar in Nederland zijn ze moeten stoppen. Het lukte niet."

Het succes van Alpro ontging de multinationals evenwel niet. En toen Vandemoortele in 2009, nadat het zich financieel verslikt had in de overname van de Franse bakkerijgroep Panavi, zijn paradepaardje in de etalage zette, aasden ze allemaal op een deal. Uiteindelijk ging de Amerikaanse zuivelgroep Dean Foods, die in Europa nog geen voet aan de grond had, aan de haal met Alpro. "Voor het management was het de beste keuze", zegt Deryckere. "Want binnen Unilever zou Alpro gemarginaliseerd zijn. Ons project zou verwaterd zijn. Bij Dean Foods wisten we dat we vrij onafhankelijk zouden kunnen blijven opereren."

Zo gebeurde ook. Vandaag, vindt Deryckere, draait Alpro nog altijd als een vrij Belgisch bedrijf. Uiteindelijk is de verhuizing naar Dean Foods een goede zaak geweest. Al blikt hij nog altijd met spijt terug op de episode. "Voor Vandemoortele was het spijtig dat ze moesten verkopen. Maar ze waren daarmee wel gered. En voor Alpro? Het is wellicht de moeilijkste episode geweest uit mijn carrière, de tak moeten afsnijden waarop we zaten. Alpro was gezond, maar de onzekerheid die de verkoop meebracht, was slopend. Ik herinner me nachten waarin ik naar de nachtploegen ging om hen gerust te stellen. Iedereen maakte zich zorgen."

Bijna drie jaar later kijkt Deryckere het liefst gewoon vooruit. Naar het nieuwe Alpro. Niet langer een pure sojaspeler, maar een bedrijf dat zich profileert op plantaardige voeding in het algemeen. Met om te beginnen een eigen hazelnootdrink en amandelmelk (geproduceerd in onderaanneming volgens een zelf ontwikkeld recept).

Dat de verbreding van Alpro het gevolg is van de overname door Dean Foods, wil hij niet geweten hebben. "We waren daar al een tijd mee bezig." Feit is wel dat Alpro geïnspireerd is door zijn nieuwe Amerikaanse zusterbedrijven, "meer dan dat binnen Vandemoortele mogelijk was geweest."

WhiteWave, de Amerikaanse divisie van Dean Foods die ook sojavoeding verkoopt, oogst bijvoorbeeld de jongste tijd veel succes met zijn eigen amandelmelk en kokosnootmelk. "Het klopt dat we hebben kunnen leren van hun ervaringen", geeft Deryckere toe. "Maar onze producten zijn toch anders van smaak."

De verbreding van het aanbod, samen met de lancering van een paar nieuwe sojaproducten, moet de groei dit jaar optillen tot 5 à 6 procent. En op termijn ziet Deryckere het regelrecht groots. "Goed, wij zijn niet immuun voor de crisis. In Spanje en Portugal is de verkoop niet zoals verwacht. Maar dat zijn problemen die we gewoon moeten oplossen en die zullen ons niet afbrengen van ons project op lange termijn."

Het potentieel? "Of hazelnoot- of amandelproducten even groot kunnen worden als soja betwijfel ik", zegt Deryckere. "Soja blijft nog altijd het beste alternatief voor dierlijke zuivel wat proteïnen betreft. Maar alle kansen liggen er. We geloven ook dat de ene categorie de andere kan versterken. Er is geen andere weg dan meer richting plantaardige voeding te evolueren."

Uiteindelijk, gelooft hij, "hebben we alle kaarten in handen om door te groeien tot 500, 600 miljoen euro. Of tot zelfs 1 miljard euro."

Het zou in elk geval een manier zijn om revanche te nemen op Vandemoortele - zelf nog een groep van goed 1,1 miljard euro omzet - omdat het Alpro moest slachtofferen. Al wil Deryckere dat zo niet gezegd hebben.