In het hart van de lever
Voor het eerst sinds 2007 is er in Frankrijk een geval van vogelgriep vastgesteld. Voor de mens is er voorlopig geen gevaar, maar toch heerst er lichte paniek. Pluimveeboeren vrezen voor een knauw in de consumptie en export van foie gras.
22 kippen uit een ren van 32 in het Franse dorpje Biras. Dat zijn de voorlopige slachtoffers van de vogelgriep die in de Périgord-regio, in het Zuid-Franse Dordogne-departement, werd vastgesteld. Het is het allereerste geval van het virus dat bij onze zuiderburen opduikt in acht jaar. Van een epidemie kun je nog nauwelijks spreken, maar de vrees dat het virus zich verspreidt, leeft wel. Vooral omdat de Périgord bekend staat om de productie van foie gras.
Liefhebbers van de ganzenleverdelicatesse moeten zich voorlopig niet al te veel gezondheidszorgen maken, zegt Stéphane Le Foll, Frans minister van Landbouw. Die was er als de kippen bij om te verzekeren dat er voor de mens geen risico is. "Dit virus heeft geen effect als het op het consumeren van gevogeltevlees of andere gevogelteproducten aankomt. Ik denk daarbij vooral aan foie gras, aangezien we een periode van hoge consumptie tegemoet gaan."
2 miljard euro
Dat die consumptie zou dalen, is immers de vrees die zich onder de pluimveetelers voorlopig sneller verspreidt dan de vogelgriep zelf. Vorig jaar produceerden Franse foie gras-boeren, van wie het overgrote merendeel zich in de Périgord bevindt, bijna 19 ton van de ganzenleverpastei - dat is een dikke 70 procent van de wereldwijde productie. De export ervan was goed voor zo'n 2 miljard euro aan inkomsten. Die inkomsten pieken tijdens de eindejaarsperiode.
De grootste afnemer van Franse foie gras is Japan, dat de import ervan bij eerdere uitbraken van het virus al stopzette. In Zuidoost-Azië heeft de vogelgriep het afgelopen decennium naast miljoenen vogels ook een relatief groot aantal mensen besmet, met enkele doden tot gevolg. In 2013 overleden zeker veertig mensen in China ten gevolge van een dodelijk vogelgriepvirus.
"Hier gaat het echter niet om de H5N8- of H7N9-varianten uit Zuidoost-Azië, maar om het klassieke H5N1-virus", zegt Lieve Busschot, woordvoerder van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). Het is hetzelfde type dat in maart nog de vogelgriep verspreidde in Bulgarije en Roemenië, maar voor de mens is er nauwelijks gevaar. "Dat virus is niet besmettelijk bij consumptie. Al hebben we de sector wel al verwittigd om de gebruikelijke bioveiligheidsmaatregelen extra strikt te volgen."
Het lijkt er dan ook sterk op dat de nieuwe vogelgriep zich eerder in de Franse portefeuille dan in de Franse gezondheid zal laten voelen. Want je kunt dan wel niet ziek worden als je de vetgemeste lever van een besmette gans uit de Périgord eet, de vraag is of je die lever nog wel kunt eten als niet alleen de export, maar ook de productie daalt.
LDC, de grootste pluimveeproducent in Frankrijk, mag zich dan wel haasten om de impact op de sector te minimaliseren met een verklaring dat "vogelgriep een deel van onze business is" en dat het momenteel gaat om "één achtertuin en dertig vogels", toch lijkt het er sterk op dat meer bedrijven besmet zullen worden. Als het niet met de vogelgriep is, dan wel met de commerciële effecten ervan.
Rond het kleine, particuliere boerderijtje waarop nu 22 kippen minder rondlopen, is een dubbele perimeter opgesteld: een 'beschermingszone' van 3 kilometer rond de boerderij, en een 'surveillancezone' in een straal van 10 kilometer. Binnen die zone liggen verschillende andere pluimveebedrijven. "Het gaat erom zeker te zijn dat wat zich binnen die zones bevindt, daar voorlopig ook blijft", verklaart viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). "Vandaar dat de dieren binnen die zones niet verhandeld mogen worden. Als na verloop van tijd blijkt dat er geen besmetting is, kunnen die zones weer worden vrijgegeven."
Antilichamen
Uit jaarlijkse tests bleek ook dat ook vogels op twee andere boerderijen mogelijk besmet zijn. Van symptomen is er nog geen sprake, maar de vogels hebben wel al antilichamen tegen het virus aangemaakt. Volgens de Franse krant Libération moeten ook zij nu hun gevogelte (en andere dieren) binnen hun domein houden. Dat betekent weer een daling in de foie gras-productie.
Nadat een prestigieuze Franse foie gras-boer in januari nog voor de rechter werd gedaagd wegens dierenmishandeling, is de kans groot dat de vogelgriep in Biras de industrie een nieuwe klap toedient. Of hoe de dood van 22 Franse kippen zich kan laten voelen in zowel de Franse economie als het Japanse eindejaarsmenu.