Hollywood kiest voor fake feminisme

De vrouwelijke Ghostbusters zijn nauwelijks gearriveerd in de cineplexen, en daar wordt al met veel bombarie de volgende, volledig vrouwelijke ensemblecast aangekondigd. Rihanna en Anne Hathaway hebben toegezegd voor Ocean's Eight, een vrouwelijke reboot van de Ocean's Eleven-franchise, nadat eerder ook al Cate Blanchett en Sandra Bullock hun handtekening onder dat filmcontract zetten. En op hetzelfde moment schrijft The Hollywood Reporter dat er in de nieuwe Star Trek-reeks Discovery, op CBS, een vrouwelijke kapitein de USS Enterprise zal besturen.

Daar houdt het niet op. In de remake van Splash neemt Channing Tatum de rol van Daryl Hannah over als opgejaagd wild/zeemeermin, terwijl Jillian Bell de hoofdrol vertolkt. En in de nieuwe versie van de jongensachtige eightieskomedie Dirty Rotten Scoundrels staat Rebel Wilson het grootst op de affiche.

Ranzige reacties

Het rebooten van oude franchises met een vrouwelijke cast is 'in' in Hollywood, en dat mag verbazen. Niet omdat studiobonzen vroeger bang waren van het recycleren van oude concepten, wel omdat Tinseltown niet te boek staat als een vrijhaven van vrouwvriendelijkheid.

Een vrouwelijke Ghostbusters of Ocean's Eleven vallen dan alleen maar toe te juichen, toch? Kunnen die all female remakes de aanzet zijn voor een feministische golf die Hollywood overspoelt? "Het hangt ervan af hoe je dat juist invult", vindt professor media- en genderstudies Sofie Van Bauwel (UGent). "Het verbaast me dat dit zo veel teweegbrengt. Het zou niet mogen uitmaken of de cast uit mannen of vrouwen bestaat. Maar ze worden helaas wel op die manier gemaakt en gepromoot. Dat dat verschil zo sterk in de markt wordt gezet, daar kun je je vragen bij stellen."

Dat dat genderverschil zo sterk in de markt wordt gezet, doet Ghostbusters alleszins weinig goed. Dat blijkt niet alleen uit de storm haatreacties die de cast over zich heen kreeg op Twitter en Facebook - ze varieerden van 'jullie bederven mijn jeugdherinneringen' tot de ranzigste misogyne statements - maar een iets fatsoenlijker publiek ziet er ook een doorzichtige truc in om te verhullen dat de inspiratie op is.

Aan de box-office slaat de film niet aan: ondanks (voorzichtig) positieve recensies, heeft de film in een maand tijd zo'n 180 miljoen dollar (161 miljoen euro) opgebracht. De studio had op voorhand aangekondigd dat een opbrengst van 300 miljoen dollar (269 miljoen euro) nodig was om break-even te draaien. De studio heeft die verwachtingen bijgesteld en kijkt nu aan tegen een verlies van 70 miljoen dollar (63 miljoen euro). De op voorhand verhoopte sequel wordt voorlopig afgeserveerd.

Maar aan dit filmstudiofeminisme schort misschien nog meer. De idee dat sterke vrouwenrollen weinig meer zijn dan oude mannenrollen van een portie oestrogeen te voorzien, kun je niet meteen de sterkste vorm van emancipatie noemen. Zoals de New Yorkse filmrecensente Tomris Laffly schrijft: vrouwen mogen geen spin-off zijn van een mannelijke norm. "We moeten ons niet aanpassen aan de idee dat vrouwen geschapen worden uit Adams rib", klinkt het. En dat de mannelijke Ocean's-cast van elf mannelijke acteurs wordt herleid tot een vrouwelijke cast van acht actrices, getuigt ook niet meteen van een grenzeloos vertrouwen in het vrouwelijke acteursgild.

Nieuwe heldinnen

Zou Hollywood geen sterker signaal sturen door nieuwe heldinnen te creëren, in plaats van oude helden een geslachtelijke make-over te geven? "Er is zeker een gebrek aan sterke vrouwenrollen", stelt Van Bauwel. "Dus het zou goed zijn als er meer sterke vrouwenpersonages komen. Maar nieuwe personages zijn niet per se beter dan een vrouwelijke make-over van mannelijke rollen: die pistes kunnen naast elkaar bestaan."

Dat vindt ook Laffly, maar ze waarschuwt dat het vervrouwelijken van oude melkkoeien ook een "luie remedie" kan zijn, die de ziekte van seksisme niet geneest. "Dit mag zich niet vertalen in een toekomst waarin enkel nog big-budgetfranchises mét vrouwen kunnen worden gemaakt als ze voortvloeien uit een universum waarin mannen centraal staan."

Ze haalt een voorbeeld aan van enkele maanden geleden, toen het gerucht de ronde deed dat X-Files-actrice Gillian Anderson weleens de nieuwe James, of beter gezegd, Jane Bond zou kunnen worden. Een idee dat door velen op gejuich werd onthaald, maar tegelijk ook de vraag ontlokte: kun je niet beter een nieuwe, vrouwelijke superspion creëren? "Iets tussen Bond en Bourne, met sequelpotentieel, waarin een vrouw de wereld rondreist, misdaad bevecht in de duurste outfits, en ongebreideld seks heeft", schrijft Laffly. "Ik weet dat je zoiets voor je kunt zien."