De belgitude van Veerle Baetens
'Ik hoop dat we samen kunnen blijven, Vlaanderen en Wallonië.' Tijdens haar speech op de European Film Awards na haar bekroning als beste actrice liet Veerle Baetens weten wat ze van het nationalisme vindt.
Met haar rol in The Broken Circle Breakdown is Veerle Baetens de eerste Belgische actrice die er in slaagt een prijs te winnen op de European Film Awards. De film van Felix Van Groeningen was vijf keer genomineerd, maar Baetens was de enige die haar nominatie wist te verzilveren. Al ging er achteraf minstens evenveel aandacht naar haar politiek getinte uitspraken over België tijdens haar overwinningsspeech dan naar de rol die ze speelt in de film.
"Die hele avond werd herhaald dat wij Europeanen allemaal één grote familie zijn", legde Baetens nadien uit waarom ze een pleidooi voor België hield. "De mensen van de zuiderse landen lieten geen kans voorbijgaan om te zeggen hoe moeilijk ze het hebben en dat we hen niet mogen laten stikken. Dan mogen wij er ook wel eens op wijzen dat er ook bij ons iets aan de hand is."
Toch wilde de actrice naar eigen zeggen niet aan politiek doen. "Dat klinkt misschien politiek, maar in mijn hart is dat niet politiek. Ik vind dat wij op elkaar lijken. Meer dan dat wij Nederlander zijn en de Walen Frans. We zitten recht in het midden. Ik voel me zelfs meer een zuiderling dan een noorderling. Ik heb het geluk dat ik een aardig mondje Frans spreek. Ik kan me uiten in het Frans."
Als een koppel
"Scheiden, ik geloof daar niet in. Dat is als een koppel. Je moet gewoon erdoor. Oké, als je mekaar echt niet meer kan uitstaan, dan moet je uit elkaar. Maar het volk kan elkaar zeker nog verdragen. Ik ben wellicht een te grote Michael Jackson-fan. Die zegt toch ook 'heal the world' en 'let's stay together'. Ik kwam daar wel België vertegenwoordigen, niet Vlaanderen."
Met haar uitspraken kreeg de actrice op sociale media meteen flink wat kritiek uit rechtse hoek. Geen toeval, want de culturele sector ligt sowieso al niet goed in de markt op rechts. Vele acteurs en schrijvers gingen Baetens al voor in hun verdediging van België en het afzetten tegen elke vorm van nationalisme, waarop onder meer de N-VA al aangaf niet hoog op te lopen met de 'linkse culturele elite'.
"Je krijgt inderdaad flink wat negatieve reacties over je heen", weet actrice Marijke Pinoy, die begin 2011 een van de voortrekkers was van 'Niet in mijn naam', een initiatief waarbij artiesten zich afzetten tegen de splitsingsrage. "Als je een mening hebt, wordt er direct op gereageerd, alsof het een bedreiging zou zijn dat artiesten zich verenigen."
Pinoy vindt het dan ook fantastisch dat Baetens het Europese podium aangreep om zo'n standpunt in te nemen. "Je voelt dat België op alle vlakken in de lift zit. België is een interessant en divers land, dat is onze troef. We zijn één in onze verscheidenheid. En de relevantie van kunst blijft nog altijd om mensen samen te brengen."