Direct naar artikelinhoud

Stresstest voor banken: so what?

De Europese Centrale Bank (ECB) gaat vanaf november de rekeningen van 124 banken uit de eurozone - waaronder zes Belgische - onderzoeken. Economen Geert Noels en Ivan Van de Cloot zijn alvast 'meer dan sceptisch'.

1. Wat gebeurt er?

De ECB wordt vanaf november volgend jaar bevoegd voor het toezicht op alle Europese banken. Tot dusver waren dat de lokale autoriteiten, in ons land de Nationale Bank. Voor het zover is, wil de ECB meer zicht krijgen hoe het de financiële situatie van die banken werkelijk is gesteld. Daarom gaat ze tot oktober volgend jaar 124 banken onder de loep nemen, de zogeheten stresstesten.

Daarbij zijn ook zes Belgische financiële instellingen. Het gaat om AXA Bank Europa, Belfius Bank, Dexia nv, KBC Group en Investar, de holding boven Argenta. Daarnaast wordt ook The Bank of New York Mellon aan de stresstest onderworpen. Die grote Amerikaanse dienstenbank heeft van haar Belgische filiaal het centrum van haar Europese diensten gemaakt.

ING en BNP Paribas worden respectievelijk via Nederland en Frankrijk gecontroleerd.

2. Hoe gebeurt het?

Het onderzoek bestaat uit drie delen. Eerst wordt gekeken naar de risico's die banken lopen. Vervolgens naar de kwaliteit van de bezittingen die ze in hun rekeningen hebben staan. Ten slotte wordt met een stresstest bepaald in hoeverre banken een nieuwe crisis kunnen doorstaan.

3. Waarom gebeurt het?

De ECB wil dat uiteindelijk in alle lidstaten dezelfde regels gelden om te bepalen of een krediet 'problematisch' is. Daarnaast moet uit de onderzoeken vooral blijken welke banken extra kapitaal nodig zullen hebben om hun toekomst te verzekeren. De ECB hanteert in eerste instantie een minimale kapitaaleis van 8 procent. Dat betekent dat banken een buffer moeten aanhouden die overeenkomt met minstens 8 procent van hun naar risico gewogen bezittingen.

Wie niet slaagt voor de stresstest, zal zijn kapitaalbuffer moeten versterken. Dat kan door extra geld in de bank te pompen of door dividenden in te houden. De ECB riep de Europese Commissie eerder al op ervoor te zorgen dat het voor november volgend jaar duidelijk is hoe banken zullen worden bijgestaan als ze niet in staat zijn het benodigde kapitaal op de markt op te halen.

4. Hebben stresstests zin?

Het is niet de eerste keer dat er Europese stresstests worden gehouden. Toen Dexia in juli 2011 werd gecontroleerd door de Europese Bankenautoriteit (EBA), kwamen er niet alleen geen problemen aan het licht. De Frans-Belgische financiële instelling bleek een van de veiligste banken in Europa te zijn met een gedeelde 12de plaats op 91 banken. Amper drie maanden later bleek Dexia bankroet en werd de groep ontmanteld. Op het ECB-hoofdkwartier in Frankfurt wil men absoluut een herhaling van dat scenario vermijden.

5. Wat is het doel?

ECB-president Mario Draghi noemde het onderzoek, dat ongeveer 85 procent van de Europese financiële sector beslaat, een belangrijke stap "voor Europa en de toekomst van de economie van de eurozone". Hij verwacht dat het onderzoek het vertrouwen in de banken zal vergroten. Na de aankondiging van de ECB namen de bankaandelen, en dan vooral de Zuid-Europese, een duik.

6. Is dit geloofwaardig?

Econoom Geert Noels (Econopolis) is alvast meer dan sceptisch. "Het is natuurlijk goed dat dergelijke onderzoeken ernstig genomen worden, maar er zijn ook nadelen. Om te beginnen moet er ook echt stress in zo'n stresstest zitten. Dat was vorige keer niet het geval en dan krijg je een puur verhaal van windowdressing. Hoe verklaar je anders dat Dexia vlak voor de val van de bank als beste uit het rijtje kwam? Maar er is ook een ander nadeel. Stel dat de test wel erg ernstig genomen wordt en er worden grote problemen vastgesteld bij een bank. Dan is dat een selffulfilling prophecy."

Volgens Noels is er nog een probleem. "Vanaf het moment dat de resultaten van de test publiek gemaakt worden, zit je met een probleem. Wat gaat men doen als blijkt dat pakweg Deutsche Bank geweldig ondergekapitaliseerd is? Denkt u nu echt dat men dat gaat uitbrengen? Daarom: als er een rapport komt, zal dat een verwaterde versie zijn, zonder enige credibiliteit."

"Ik verwacht daarom dat er ook in deze test heel weinig stress zal zitten. Veel beter zou zijn dat men de zaken intern ter harte neemt, daar deftige tests uitvoert en daar conclusies aan koppelt."

Ook econoom Ivan Van de Cloot (Itinera) heeft serieuze bedenkingen. "Als men daadwerkelijk vaststelt dat enkele banken een herkapitalisatie nodig hebben, dan zal de boodschap naar buiten altijd minder dramatisch zijn dan de werkelijkheid. En dat is verontrustend, zo dreig je opnieuw in een scenario te komen zoals bij de vorige stresstest waarbij iedereen wist dat de resultaten van Dexia niet konden kloppen."

Alleen is het risico nu nog veel groter, zegt Van de Cloot, want dit keer neemt de ECB de test af. Vorige keer was dat nog de Europese Bankenautoriteit. "Die is sindsdien al haar geloofwaardigheid kwijt. We kunnen ons echt niet permitteren dat hetzelfde de ECB overkomt. Die is namelijk niet alleen verantwoordelijk voor de banken, maar ook voor ons monetair beleid."