Waarom Arco wel gered móét worden

Het ziet er steeds meer naar uit dat de overheidswaarborg voor Arco-coöperanten de toets van de haalbaarheid niet zal doorstaan. Na de pleidooien bij de Raad van State werd duidelijk dat de auditeur van de Raad van State vasthoudt aan zijn negatief oordeel. Dat is ook minister van Financiën Koen Geens niet ontgaan. In een gesprek met deze krant zei Geens dat de kans dat de Raad van State zijn auditeur niet volgt miniem is (DM 12/3). "Over het dossier zelf kan ik me niet uitspreken. We zullen met rust afwachten wat de uiteindelijke beslissing zal zijn", aldus de minister. Die spreekwoordelijke rust is echter schijn. Er wordt volop nagedacht over wat er moet gebeuren zodra de uitspraak van de Raad van State er is. Die wordt verwacht voor Pasen, klonk het gisteren. Ook de Raad van Europa moet zich nog uitspreken, en ook daar klinkt de kans op een negatief advies door. De vrees bij de politici is dat de bank Belfius daardoor opnieuw in de problemen komt. En bij uitbreiding de Wetstraat zelf ook.

Wurgende tango

De bank en de overheid houden elkaar in een wurgende tango. De muziekmeester is het ACW. Als de arbeidersbeweging en haar coöperanten in een kwade bui de bank de rug toekeren is de schade niet te overzien. De 800.000 coöperanten en de hele ACW-beweging met haar verschillende organisaties wegen fors door. Volgens sommige bronnen zouden ze alles samen voor zo'n 25 tot 30 miljard euro hebben geparkeerd bij Belfius. Samen goed voor zo'n 30 procent van alle deposito's. Die raak je liever niet kwijt. Sterker, mochten ze die tegoeden effectief uit de bank halen, dan ontstaat een nieuwe financiële crisis die de bank omverduwt. Of dat nu is uit pure balorigheid of uit berekende wraak, het effect blijft hetzelfde.

En iedereen herinnert zich nog de nauwelijks verdoken chantage van het ACW dat hetzijn geld dreigde weg te halen indien er geen waarborgregeling kwam. Dan kan de overheid andermaal met een cheque over de brug komen, en bij uitbreiding de belastingbetaler. "Dat is inderdaad de moraal van het verhaal", zegt fiscaal expert Michel Maus. "Men moet nu zo ver gaan dat er een vergelijk moet zien te worden gevonden. Terwijl bij een gewone vennootschap die faalt de aandeelhouders hun verliezen moeten slikken. Ik begrijp het argument van de Arco-coöperanten dat ze misleid zijn, maar een georkestreerde discriminatie tussen beleggers kan niet."

Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van de denktank Itinera: "Die mensen zijn niet of onvoldoende geïnformeerd, waardoor de vraag moet gesteld worden hoe dit kon gebeuren. En dan komt naast Arco zelf, ook de toezichthouder op de proppen. Die heeft dat toegelaten en bijgevolg is de overheid medeplichtig. Daardoor krijg je wel bijkomende argumentatie om iets tegenover die coöperanten te stellen. Tegelijk moeten we ook eens durven zeggen dat Arco geen systemische instelling is en bijgevolg onderworpen is aan de normale spelregels. Ze is, net als bijvoorbeeld Ethias, niet too big to fail. Ze is echter ook too politically connected to fail."

Electorale schade

Dat het ACW zijn dreigement ten uitvoer zou brengen, staat haaks op zijn pleidooi van het warme middenveld. Door Belfius te doen kapseizen, zou de christelijke arbeidersbeweging een enorme verantwoordelijkheid op zich laden. Daar zit ze zelf gewrongen. Van de Cloot: "Mag ik overigens opmerken dat dit niet alleen onbehaaglijk, maar vooral strafbaar is."

Een parlementaire onderzoekscommissie kan de staatsbank grote schade toebrengen, klinkt het bij de meerderheid. Unisono met Belfius zelf dat waarschuwt dat de heisa over het ACW haar klanten kost. "Dat staat haaks op de vertrouwensrelatie tussen bank en cliënt", merkte Belfius op. De fluwelen handschoen van de meerderheid heeft vooral te maken met 2014. De CD&V moet kunnen gebruikmaken van het mobilisatievermogen van het belaagde middenveld. De animositeit is al groot, door de steeds groter wordende aanhang van Groen-stemmers in de ACW-rangen. De socialistische familie wil op haar beurt ook geen stokebrand spelen, aangezien ook Ethias kon genieten van overheidssteun. En de liberalen hadden op hun beurt met Francis Vermeiren een partijgenoot aan de top bij de geïmplodeerde Gemeentelijke Holding. Patrick Develtere zit op zijn beurt ook in een pure Catch 22. Om zijn organisatie voor nog meer financieel onheil te behoeden, moet hij alles uit de kast halen. Zelfs als hij daardoor de sociale beginselen van zijn beweging met de voeten moet treden. Michel Maus: "Er zijn al lang geen winnaars meer in dit verhaal. Elke discussie is dan ook ten dode opgeschreven door de verregaande polarisering. Eerst zal de rust moeten terugkeren, om daarna een redelijke en juridisch correcte oplossing te vinden."

DE SLACHTOFFERS

Welk plan B?

Als de Raad van State de waarborgregeling naar de prullenmand verwijst, is het spel dan gespeeld? Fiscaal expert Michel Maus: "Het hangt ervan af op welke grond de regeling vernietigd wordt. Indien dat herstelbaar is, dan is er nog een uitweg. Bijvoorbeeld mocht de Raad van State oordelen dat de regeling onvoldoende gemotiveerd is, dan kan de regering door een nieuwe motivering die fout herstellen. De kans is echter groot dat de vernietiging er komt op de meer fundamentele grond van de discriminatie tussen de aandeelhouders. En daar is dan niks tegen in te brengen." Kan Belfius zelf iets doen? Het ballonnetje van het omzetten van een Arco-aandeel in een achtergestelde kasbon door Belfius is vanuit economisch standpunt niet verdedigbaar, meent Ivan Van de Cloot van Itinera. "Dan begunstigt de bank een specifieke klantengroep, en dat is een nieuwe vorm van creativiteit die problematisch is."

Die piste kan wel onderzocht worden door Arco zelf, meent Michel Maus. "Arco kan voor haar coöperanten misschien iets doen binnen de eigen organisatie. Dat is destijds ook gebeurd door Citibank die haar cliënten Lehman-producten had verkocht zonder dat deze daarvan op de hoogte waren. Er is toen ook een vergoeding van de bank uitgekeerd aan haar cliënten nadat de rechtbank brandhout had gemaakt van de vermeende onschuld van Citibank."

Voor de toekomst stelt Maus een soort fonds voor. "Daaruit kunnen dan slachtoffers van dergelijke calamiteiten vergoed worden. Via een kleine transactietaks op beurshandelingen kan dat fonds gespijsd worden."