De slimme camera ziet alles
Het land hangt intussen vol met slimme camera's: ze worden voor zowat alles gebruikt. Binnenlandminister Jan Jambon (N-VA) wil ze inzetten in de strijd tegen terreur, en ze zullen nu ook worden gebruikt om foutparkeerders te beboeten.
Vergeet de parkeerwachter die auto per auto afloopt om te kijken of iedereen netjes geparkeerd staat. Hij wordt binnenkort vervangen door een auto met een slimme camera op het dak, die simpelweg de straat doorrijdt en elke auto registreert. Wie volgens het computersysteem verkeerd geparkeerd staat, bijvoorbeeld op een gehandicaptenplaats, mag een boete verwachten. De Privacycommissie heeft groen licht gegeven voor het gebruik van slimme camera's (ANPR-camera's) voor het opsporen van foutparkeerders.
"Het is duidelijk dat gemeenten en parkeerbedrijven op deze manier sneller en makkelijker retributies zullen kunnen innen. En dat er op die manier ook meer geld zal binnenkomen", zegt Willem Debeuckelaere, voorzitter van de Privacycommissie. "Daar zien we op zich geen graten in. Voorwaarde is dat de chauffeurs op de hoogte zijn gebracht dat ze kunnen worden geregistreerd met het doel eventueel parkeergeld of retributies te innen. Voor de overheid is dat een stap vooruit."
Los van het gebruik van slimme camera's krijgen gemeentelijke parkeerbedrijven en privébedrijven ook toegang tot de gegevensbank van de Dienst voor de Inschrijvingen van Voertuigen (DIV), waar ze naam en adres van de houder van een nummerplaat kunnen opvragen. Dat kunnen ze doen wanneer een retributie of belasting op openbaar terrein niet wordt betaald.
De zogenoemde ANPR-camera's kennen steeds meer toepassingen. Ze klissen snelheidsovertreders, rondtrekkende dievenbendes en mensen die boetes niet hebben betaald. Ze houden sluipverkeer uit dorpskernen en vervuilende auto's uit stadscentra. Dankzij hen wordt de kilometerheffing voor vrachtwagens netjes geïnd.
"Gebruik ze ook om het inhaalverbod voor vrachtwagens te controleren bij regenweer", oppert Open Vld'er Vincent Van Quickenborne. "We schakelen ze in bij de strijd tegen sociale dumping", kondigt staatssecretaris voor Privacy Bart Tommelein (Open Vld) aan.
Zwarte lijst
Intussen laat binnenlandminister Jan Jambon (N-VA) tegen half 2017 liefst 260 van die slimme camera's over het hele land installeren in het kader van zijn antiterreurplan. Hij laat in Het Nieuwsblad weten dat die camera's ook kunnen worden ingeschakeld voor snelheidscontroles.
Kunnen ze dan écht alles? Het principe is doodeenvoudig. Zoals de naam - Automatic Number Plate Recognition, ANPR - het zegt, herkennen ze nummerplaten. Meer niet. Het wordt pas interessant als je die gegevens gaat verwerken en koppelen aan databanken.
Het zijn steden als Mechelen, Kortrijk en Turnhout die een vijftal jaar geleden als eerste het potentieel zagen. De lokale politie installeerde slimme camera's aan invalswegen en plaatste ze op patrouillerende voertuigen. Wanneer een auto passeert die op de zwarte lijst staat, wordt die meteen herkend als een 'hit'. Onverzekerde of geseinde voertuigen worden zo onderschept.
Intussen kwamen er tal van andere toepassingen. Bij trajectcontrole worden de nummerplaten op twee verschillende plaatsen geregistreerd om in een wip de snelheid te berekenen. Oude voertuigen worden meteen herkend als ze de lage-emissiezone van de stad Antwerpen binnenrijden. Om de Vlaamse verkeersstromen in kaart te brengen, hangen 326 camera's over heel Vlaanderen. Wees gerust: de meeste flitsen niet.
De meest zichtbare ANPR-toestellen zijn degene die de kilometerheffing voor vrachtwagens moeten controleren. De voorbije maanden verschenen er op 41 plaatsen witte bogen boven de snelweg met daarop een reeks camera's. Tot op tien meter na zorgen zij dat de rekening voor de chauffeur klopt.
Verdwijnen
Veel toepassingen dus, maar kun je die ook zomaar aan elkaar koppelen? In principe wel, maar de praktijk is een heel stuk lastiger. Binnen politiezones als Turnhout wordt één camera al gebruikt om snelheidsduivels te flitsen én criminelen te klissen. Maar het fundamentele probleem is de uitwisseling van informatie.
Omdat elke politiechef zowat zijn eigen systeem op poten zette, heeft elke zone haar eigen informaticasysteem en databank. Die op elkaar afstemmen is een enorme klus. Eén camera registreert al snel enkele miljoenen auto's per jaar.
Hetzelfde geldt voor de 'kilometerheffingcamera's'. Uitbater Viapass benadrukt dat die enkel worden gebruikt waarvoor ze bedoeld zijn: vrachtwagens controleren. "Anders vrezen we interferentie in onze databanken", klinkt het.
Toch laat Jambon dus bekijken of zijn nieuwe veiligheidscamera's kunnen worden gebruikt om de snelheid te controleren. Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) is alvast vragende partij. Daar duiken echter dezelfde informaticaproblemen op. Bovendien kun je niet zomaar op elk stuk weg trajectcontrole organiseren. Wanneer er bijvoorbeeld te veel op- en afritten zijn tussen de twee camera's loopt de meting mank. Er 'verdwijnen' te veel auto's uit de statistieken.
Jambon focust in de eerste plaats op de politie. Om uitwisselingsproblemen binnen de diensten van de baan te krijgen, werkt hij aan een nationaal informaticaplatform. Daarop zouden de nu ruim 300 camera's van de lokale zones zich allemaal kunnen aansluiten.
De 260 nieuwe toestellen hangen echter af van de federale politie. Ze moeten de bestaande gaten in het netwerk dichten. Er zijn dan wel steeds meer lokale politiezones met ANPR-camera's, de verdeling over het land is nog altijd erg onregelmatig. Alle camera's van Jambon komen langs de snelwegen, met een focus op de grenzen. Het doel: zware misdadigers en terroristen opsporen en oppakken. Ook als ze niet te snel rijden.