Mantelzorgplan: veel geblaat, weinig wol
Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) heeft zijn Mantelzorgplan voorgesteld. Maar de naar schatting 600.000 Vlamingen die voor zieke naasten zorgen, zijn er voorlopig niet mee geholpen.
"Voor de eerste keer is in Vlaanderen een globaal plan opgesteld om dit enorm maatschappelijk kapitaal dat Vlaanderen rijk is, te erkennen en in te zetten op een goede ondersteuning", verkondigt minister Vandeurzen bij de voorstelling van zijn Mantelzorgplan. "Inzetten op de kwaliteit van leven van de mantelzorgers is ook inzetten op de kwaliteit van leven van zorgbehoevenden."
Het is al langer bekend dat de mantelzorgers in Vlaanderen dringend nood hebben aan meer ondersteuning. Ongeveer een op de vier Vlamingen zorgt voor een zieke naaste. Maar onderzoek heeft uitgewezen dat 42 procent van hen die zorg eigenlijk te zwaar vindt.
Net om die reden haken een heleboel mantelzorgers af. Ging het in 2011 nog om 38 procent van de bevolking, dan was dat in 2014 nog maar 26 procent. Nochtans zijn die mantelzorgers cruciaal, want ze zorgen ervoor dat mensen minder beroep moeten doen op dure gezondheidszorg. Niet voor niets zet de regering sinds enkele jaren in op de 'vermaatschappelijking van de zorg'.
Het plan van Vandeurzen moet soelaas bieden. Zo wil de CD&V-minister onder meer werk maken van een Vlaams expertisepunt voor mantelzorg en wil hij ervoor zorgen dat mantelzorgers die aan het werk zijn, voldoende hulp krijgen om beide zaken te kunnen combineren.
Dat er überhaupt een plan is, vinden specialisten positief. "Het is een heel lijvig document", geeft Dorien Vandormael van Steunpunt Mantelzorg aan. "En het is goed dat eindelijk eens alle pijnpunten en mogelijkheden opgesomd staan."
Met 92 pagina's en 109 actiepunten is het inderdaad een omvangrijk plan. Toch blijven de experts op hun honger zitten. "Het blijft heel erg vaag", geeft Vandormael aan. "Eigenlijk is het vooral een opsomming van wat al bestaat. Mij is bijvoorbeeld niet duidelijk wie welke taken moet opnemen, toch essentieel als dit plan realiteit moet worden."
Ook wie bijvoorbeeld dat Vlaams expertisecentrum moet coördineren en hoeveel dat precies zal kosten, is niet geweten. "Ik zie nergens het woord 'euro' staan", geeft Groen-politica Anne Dedry aan. Zij bracht onlangs op vraag van Ons Zorgnetwerk, een vereniging voor mantelzorgers, het boekZorg Zonder Naamuit.
Brede benadering
"Op basis van dit plan heb ik absoluut geen idee welke prioritaire acties de minister wil nemen en met welk budget hij dat gaat doen", zegt Dedry. "In die actiepunten gaat het vooral over overleggen, evalueren en onderzoeken. Veel daadkracht zie ik niet."
Extra verheldering kan de minister voorlopig niet geven. "Met de 110 acties willen we de mantelzorger daadwerkelijk zijn plaats geven binnen de zorg- en welzijnscontext, en informatie op maat laagdrempelig beschikbaar stellen", luidt het antwoord op de vraag wat de concrete plannen zijn.
Hoe dan ook is Vandeurzen voor enkele belangrijke beslissingen afhankelijk van het federale niveau. Daar moet onder meer het sociaal statuut van de mantelzorger worden goedgekeurd, een bevoegdheid van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld).
Dat statuut is volgens insiders klaar, maar zou worden geblokkeerd door minister van Werk Kris Peeters, nochtans een partijgenoot van Vandeurzen. "Wij blokkeren helemaal niets", countert die. "Maar we willen het wel in overeenstemming brengen met de vraag van de betrokken sector. Het voorstel zoals het er ligt, heeft enkel betrekking op een beperkte doelgroep. Wij willen een brede benadering."