Ardens gebroed

"Ik ben blij", zegt Matthieu Donck (35) - en terwijl hij het zegt, neemt hij nog een hap stoemp met worst, "dat de serie ook in Vlaanderen aanslaat. Wallonië, Frankrijk en Zwitserland waren al overtuigd. Dat het ook met Nederlandstalige ondertitels werkt, doet me veel plezier. Ik woon in Brussel, heb familie in Antwerpen en de Ardennen: ik ben Belg. En La trêve is een Belgisch maaksel."

Hoe in de generiek de muziek van Balthazar met het Ardense woud versmelt. Hoe de plot zachtjes openvouwt. Hoe de rivier de personages omarmt. Hoe droom en werkelijkheid mekaar bevlekken. Hoe incest, racisme, criminaliteit fijntjes in humor overgaan. Hoe de dreiging altijd voelbaar is, zelfs in het oplossen van een bruistablet.

La trêve is cinema op het kleine scherm.

200.000 Canvas-kijkers lokte de serie, gemaakt in opdracht van de RTBF, de voorbije weken. De sfeer is nochtans duister. In Heiderfeld, een fictief dorpje in het dennenwoud, leidt inspecteur Yoann Peeters het onderzoek naar de moord op Driss Assani. Peeters is een versplinterd man, Assani een jonge Togolees. Hij droomde van Arsenal, van een toekomst in de glorie. In Heiderfeld vond hij eerst de bange blanke man, dan de dood.

Heiderfeld als metafoor voor het Europa van vandaag?

Matthieu Donck: "Inderdaad. We wilden niet zomaar een vrijblijvende whodunit maken. La trêve moest complexer zijn, gelaagder. We wilden iets over de huidige samenleving vertellen. Hoe die ingrijpend verandert en welke spanningen dat met zich meebrengt. Zolang het bij voetballen blijft, vinden de inwoners van Heiderfeld het allemaal best. Maar van zodra Driss met hun dochters omgaat, taallessen volgt, geld verdient, veroorzaakt hij opeens overlast."

In Heiderfeld treurt niemand om de dood van Driss Assani. Net zoals vele West-Europeanen onverschillig het lot van de 'gelukzoekers' uit Afrika en het Midden-Oosten aanschouwen?

Donck: "Exact. Alles draait om empathie. En het gebrek eraan. La trêve is geen politieke serie, we wilden niet moraliseren. Maar als mensen erdoor gaan nadenken, als het tot introspectie leidt, dan hebben we ons doel bereikt."

Ook Stephane Bergmans zit erbij. Samen met Donck en Benjamin d'Aoust is hij mede-ontwerper van La trêve. De drie zijn vrienden. Ze leiden het productiehuis Hélicotronc en mikken hoog.

"We wilden de clichés vermijden", zegt Bergmans. "In de meeste politieseries verdwijnt de lieveling van het dorp, een blond, knap meisje waar iedereen van houdt. Maar wat als het slachtoffer een vreemde is, een Afrikaanse jongen zonder banden met het dorp?"

Donck: "We merkten het zelfs tijdens de opnames. De mensen in de kleine dorpjes waar we filmden, waren het duidelijk niet gewoon om een Afrikaan te zien. Niet dat ze zich vijandig opstelden, maar ze keken hun ogen uit."

Alleen Yoann Peeters, de getroebleerde inspecteur, voelt met Driss mee. In aflevering 7 spreekt hij de sleutelzinnen van La trêve uit. "Iedereen heeft zijn geheimen. Iedereen kan een moord plegen."

Donck: "Alles viel op zijn plaats toen we beslisten om de serie te starten met onze held bij de psychiater. Die dubbele laag - wat is er met hem aan de hand? - hadden we nodig. Maar we hadden nooit gedacht dat de RTBF ons idee zou nemen. We stuurden het eigenlijk om te lachen op. Tot onze verbazing kregen we carte blanche en een klein budget, 250.000 euro per aflevering. In zeventig draaidagen, wat heel weinig is, stond het erop. Met kleine camera's en een kleine ploeg."

Bergmans: "Guerrillastijl."

Donck: "Het succes van La trêve toont dat je de kijker nooit mag onderschatten. Iets wat helaas te vaak gebeurt. Ook zogezegd moeilijkere series kunnen een groot publiek aanspreken."

Fargo, True Detective, Twin Peaks en The Killing waren inspiratiebronnen. Maar hoe hebben jullie het personage van Yoann Peeters opgebouwd?

Donck: "Door goed naar Yoann Blanc te kijken, de acteur die inspecteur Peeters speelt. Hij is een vriend, maar ik kan hem nog altijd niet doorgronden. Als hij gelukkig is, ziet hij er kwaad uit. En omgekeerd. Zelfs als hij met de fiets rijdt, oogt hij mysterieus."

De cast, met ook Tom Audenaert en Sam Louwyck, is ijzersterk. Wat hebben al deze acteurs gemeen?

Donck: "Dat ik ze allemaal ken, dankzij vroegere samenwerkingen in het theater of op de set, en dat ze in Wallonië stuk voor stuk onbekend zijn."

Bergmans: "Bekende Walen, die bestaan gewoonweg niet."

Ik dacht dat je ging antwoorden: een karakterkop.

Donck: (lacht) "Ils ont la gueule, het is waar. Het zijn geen mannequins, maar gewone mensen met aparte koppen. Net zoals in het echt. Stap een café in gelijk welk dorpje in de Ardennen binnen, en je ziet iemand met zo'n kop."

Het regent nooit in Heiderfeld.

Bergmans: "Toch wel. Volgens mij is er één scene, 's avonds, waarin het regent. Maar je moet al heel goed kijken om het te zien."

Donck: "We hebben bewust voor helderheid gekozen. Voor draaien op zonnige dagen, lichtheid in de beelden. De toon van de serie is sowieso al somber, dan moet je niet nog eens alles donker maken."

Je krijgt meteen zin om in de Ardense bossen te verdwalen.

Donck: "Nog voor we een titel hadden, wisten we dat de serie zich in de Ardennen moest afspelen. Niet te geloven hoe weinig die bossen in de Belgische fictie gebruikt worden. Het is onze Far West en we negeren het compleet. In de weken dat La trêve op de RTBF werd vertoond, kregen we vaak dezelfde reactie: 'Waw, ik wist niet dat onze streek zo mooi was.'"

Bergmans: "We zijn niet de eersten die in de Ardennen gaan filmen - er was al Eldorado van Bouli Lanners, Calvaire van Fabrice Du Welz en D'Ardennen van Robin Pront - maar de voorbeelden zijn schaars."

Ook die andere nieuwe RTBF-reeks, Ennemi public, volgend voorjaar op Canvas te zien, speelt zich in de Ardennen af. En ook zij krijgt lovende kritieken. De Franstalige pers spreekt zelfs over 'een nieuwe golf', over Belgian Noir.

Donck: "Het werd tijd dat de boel eens grondig opgeschud werd. Op de Waalse tv zag je tot voor kort alleen maar soaps. In Vlaanderen kijken regisseurs al langer naar Amerika en Engeland. Denk aan Rundskop of Matroesjka's. In Wallonië is de scheiding tussen cinema en tv niet alleen groter, men is ook te lang naar de Franse auteurscinema blijven kijken."

Bergmans: "Wij weten zelf niet goed wat dat is, 'Belgian Noir', maar het klopt dat er iets aan het gebeuren is. Eindelijk richtten jonge makers met een artistieke achtergrond zich ook op televisie, niet alleen op kort- of langspeelfilms."

La trêve werd aan France 2 verkocht. Aan de Zwitserse televisie en nu dus ook aan Canvas. Wie volgt?

Donck: "We zijn in onderhandeling met de BBC. Hoe dan ook, dit avontuur is al meer dan geslaagd. Drie vrienden stellen een gewaagd scenario op, sturen het voor de grap naar de openbare omroep en halen uiteindelijk vier miljoen kijkers op France 2: machtig."

Intussen is het tweede seizoen in de maak.

Donck: "Dat zal zich drie jaar later afspelen, in een dorpje op dertig kilometer van Heiderfeld. Inspecteur Yoann Peeters zal opnieuw van de partij zijn. Meer kan ik nog niet vertellen."

Aflevering 9 en 10, morgen om 20.35 uur op Canvas.