Groen: "Elke dag een voetbalveld aan bos gekapt in Vlaanderen"

"Elke Vlaams regering begint haar beleid met grote uitspraken over extra bossen", aldus Meuleman, "maar ook de regering-Bourgeois komt met een bijzonder slecht rapport thuis. Alle luchtvervuiling en klimaatproblemen ten spijt worden er dagelijks voor ter grootte van een voetbalveld groene longen gekapt. En het magere beestje dat het boscompensatiefonds is, blijkt dan ook nog eens een flop." Uiteindelijk werd volgens Groen maar een goede helft, 55 procent, van de 1.187 hectare gekapte bossen gecompenseerd.

De herbebossing in natura, die geldt vanaf 3 hectare en waarbij de ontbosser zelf moet compenseren, loopt goed volgens Groen. Maar het boscompensatiefonds, voor ontbossing van gebieden kleiner dan 3 hectare, schiet ruimschoots tekort. Daar moet iemand die wil ontbossen geld in storten, maar slechts de helft van de gekapte bossen waarvoor betaald werd aan Vlaanderen, is via dit fonds gecompenseerd.

En bijna een kwart, 23 procent, van alle gekapte bossen wordt zelfs vrijgesteld van compensatie, bijvoorbeeld omdat ze onder een systeem als Natura 2000 vallen, als het om spontane bosbegroeiing jonger dan 22 jaar gaat, of als het om een ontbossing van minder dan 5 are gaat in woongebied. Dat maakt dat volgens Groen er 77 procent gecompenseerd moet worden, terwijl men dus slechts aan 55 procent geraakt.

"In plaats van voort te knoeien met een afkoopmechanisme als het compensatiefonds, zou Vlaanderen de ontbossers zelf moeten verplichten om de gekapte bomen te compenseren", zegt Groen. Nu geldt dat vanaf 3 hectare, maar de partij pleit voor een minimum van 0,2 hectare. "Want door het falend compensatiefonds zien we jaarlijks netto bos verdwijnen, terwijl de Vlaamse regering al meer dan twintig jaar als doel heeft om extra bossen bij te planten. In 1997 werd de doelstelling van 10.000 hectare extra bos vastgelegd. Het wordt tijd dat de Vlaamse regering daar eens echt werk van maakt."

Met een bosuitbreidingsfonds wil Groen tegen 2030 effectief die 10.000 hectare extra bos realiseren. Qua locatie kijkt Groen onder andere naar de 5.000 hectare stadsbossen die in 1994 gepland werden, maar waar nog geen kwart van gerealiseerd is. Zo zou elke Vlaming kunnen genieten van een bos op wandelafstand, aldus Groen.

Daarnaast moet er onmiddellijk een verbod komen op de kap van ecologisch waardevolle bossen tot er een goed uitgewerkte boskaart is. Alleen al in 2018 is er 33 hectare ecologisch waardevol bos gekapt, ongeveer een kwart van de totale kap, zo zegt Groen.

"Dat in 2018 zo goed als alle boskapaanvragen werden goedgekeurd – in totaal zo’n 620 vergunningen – is absurd. Maar dat een kwart van die bossen op de boskaarten ingekleurd staan als ecologisch waardevolle bossen - dus stukken bos waarvan we al decennia zeggen dat ze beschermd moeten blijven – is helemaal te gek voor woorden. Die bossen op een degelijke manier compenseren, duurt tientallen jaren als je kijkt hoe lang een boom moet groeien om dezelfde koolstofcapaciteit te hebben. Elke partij die de klimaatproblemen en luchtvervuiling ook maar een beetje serieus neemt, moet deze wildkap van waardevolle bossen stoppen", zo zegt Groen.

Het probleem daarbij is dat de vergunningen door de gemeenten gegeven worden. Het Vlaams Gewest geeft enkel een niet-bindend advies aan de lokale besturen, die echter volkomen autonoom beslissen. 

Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Koen Van den Heuvel zei in "De wereld vandaag" op Radio 1 dat de cijfers van Groen niet kloppen. Het is wel zo dat er bijna 1.200 hectare bos gekapt zijn de laatste 4 tot 5 jaar, maar als compensatie daarvoor zijn er bijna 1.000 hectare bossen aangeplant. En dat is niet de helft, zo zei de minister, maar bijna 85 procent. 

Van de bijna 1.200 hectare die omgekapt is, is er 536 hectare opnieuw aangeplant door de eigenaar zelf, en bijna 450 hectare is door het boscompensatiefonds vervangen. Daaruit blijkt volgens Van den Heuvel dat het boscompensatiefonds wel degelijk werkt, maar het kan natuurlijk beter: ruim 80 procent is nog geen 100 procent. 

Aan verbetering wordt ook gewerkt zo zei de minister, en men onderzoekt hoe de doorlooptijd voor de compensatie, de tijd die het duurt om een dossier af te werken eens de compensatie gestort is in het fonds, korter gemaakt kan worden. Maar de minister was formeel: meer dan 80 procent van de vereiste compensatie is al in orde.  

Minister Van den Heuvel wees erop dat in het recente verleden het bedrag voor de compensatie opgetrokken is van 2 euro per vierkante meter naar 3,5 euro, omdat de grondprijzen ook zijn gestegen, zeker in de Vlaamse ruit - het verstedelijkt kerngebied dat Gent, Antwerpen, Mechelen, Leuven en Brussel omvat - waar men stadsbossen wil aanleggen of uitbreiden. 

En de voorbije week nog heeft de regering nieuwe maatregelen genomen, zo zei de minister, en heeft men ervoor gezorgd dat wie bos aanplant, een compensatie krijgt voor het waardeverlies van zijn grond. Daarnaast is er in de klimaatmaatregelen ook 2 miljoen extra uitgetrokken. Bosbeleid is belangrijk, zo zei Van den Heuvel, en we moeten een tandje bijsteken, maar stilzitten doen we zeker niet. 

Groen-parlementslid Elisabeth Meuleman heeft voorgesteld om de vrijstelling van het betalen van compensatie die nu geldt tot 3 hectare te beperken tot 0,2 hectare, en minister Van den Heuvel wil daar zeker over praten, maar 0,2 hectare lijkt hem wel erg laag, dat zijn dan al kleinere perceeltjes, zo zei hij. 

Ieder gekapte boom vervangen is goed, maar om meer bos te hebben, moeten er grotere plannen komen en volgens de minister zijn alle partijen daar nu, in het vooruitzicht van de verkiezingen, wel van overtuigd. Na de verkiezingen "gaat die bladzijde dan ook geschreven worden", zo zei hij. Iedereen is er nu van overtuigd, en dus moeten we er nu samen voor gaan. Meer bossen zijn immers ook belangrijk om de klimaatuitdaging aan te pakken. 

De volgende regering zal ook het topbossendecreet moeten goedkeuren, om de topbossen te beschermen, zo zei hij. Begin maart is dat nog op de agenda van de regering gekomen, maar door de verplichting van de Raad van State om met een plan-MER de effecten van het decreet na te gaan, heeft de regering het jammer genoeg niet meer kunnen goedkeuren, zo zei Van den Heuvel. 

Met de percentages die zowel Groen als de minister hanteren zijn er wel problemen. Beide partijen zijn het erover eens dat er bijna 1.200 hectare bos gekapt is, en dat er 536 hectare direct gecompenseerd is door de eigenaar zelf. Volgens minister Van den Heuvel, die misschien recentere cijfers heeft, is er daarnaast bijna 450 hectare door het boscompensatiefonds vervangen, Groen houdt het op 389 hectare die wel, en 362 hectare die niet door het compensatiefonds vervangen is.

Daarnaast is er ook 268 hectare ontboste grond, of 23 procent van het totaal, die vrijgesteld is van compensatie.  

Dat betekent volgens Groen dat 22 procent van het totaal - 362 hectare -niet vervangen is door het compensatiefonds, en daarbij telt de partij dan de 23 procent die vrijgesteld zijn, en dus niet gecompenseerd moeten worden, om zo te komen tot een totaal van 45 procent dat niet gecompenseerd is, en 55 procent die wel gecompenseerd zijn. 

In principe moet er voor 919 hectare een compensatie komen - 1.187 hectare min 268 hectare die vrijgesteld zijn -, maar in de compensatieregeling zit een vermenigvuldigingsfactor. Afhankelijk van de samensteling van het gekapte bos, moet er daardoor niet een even grote oppervlakte beplant worden, maar in sommige gevallen 1,5 keer zoveel, of twee keer zoveel, tot zelfs drie keer zoveel. En dat maakt dat er in totaal een compensatie moet gerealiseerd worden van 1.289 hectare, meer dus dan het totaal dat ontbost is. 

Als Groen hun lagere aantal hectare dat inderdaad gecompenseerd is, 926 hectare met slechts 389 hectare die door het compensatiefonds opnieuw beplant is, af zou wegen tegenover de compensatie die moet gerealiseerd worden van 1.289 hectare, dan is er iets minder dan 72 procent gerealiseerd. Als men het lagere totaal afweegt tegenover de 1.187 hectare die gekapt zijn, geeft dat een percentage van 77 procent. 

Minister Van den Heuvel weegt zijn hogere gecompenseerd totaal van 987 hectare, met 450 hectare uit het compensatiefonds, af tegenover de ontboste oppervlakte en niet tegenover de oppervlakte die opnieuw bos moet worden. Dat geeft een percentage van 82 procent. Als men daarentegen afweegt wat er al gerealiseerd is, tegenover de 1.289 hectare die volgens de compensatieregeling opnieuw bos zou moeten worden, komt men aan 76 procent compensatie.