Vaarwel dames en heren, welkom reizigers
In Nederland barstte de discussie rond genderneutraliteit los. De NS vervangt 'dames en heren' door 'beste reizigers'. Ook Amsterdam heeft een richtlijn regenboogtaal. Wordt het ook hoog tijd voor genderneutraliteit in ons land?
"Beste dames, heren, jongens, meisjes en anderen", klonk het soms al goedgemutst door de microfoon van de trein. Zonder het te weten waren deze conducteurs en machinisten hun tijd ver vooruit. Want genderneutraliteit of inclusiviteit is de toekomstige gewoonte bij de Nederlandse Spoorwegen. In België doen we er nog niet zo aan mee. "Het staat de conducteurs en omroepers vrij om de begroetingen zelf in te vullen, zolang het met respect gebeurt", klinkt het bij NMBS-woordvoerder Bart Crols in een reactie aan VTM NIEUWS.
Maar je niet thuis voelen in het hokje m of v, en je niet aangesproken voelen als dame of heer, is een worsteling van menig transgender of non-binair persoon. Om voor altijd af te rekenen met dit conflict, zeggen omroepers van de Nederlandse Spoorwegen vanaf december: "Beste reizigers." Het klinkt als een kleine verandering, maar volgens Jeroen Borghs van holebi-organisatie çavaria, kan het een grote impact hebben. "Vaak is het een aaneenschakeling van ergernissen dat je er eigenlijk niet bij hoort. Dit is een zeer kleine aanpassing, maar met een groot effect."
Niet overal gejuich
Toch is niet iedereen enthousiast. Op sociale media regent het reacties van 'reizigers' die zich niet meer aangesproken zouden voelen als de term 'dame of heer' verdwijnt. Dat is niet nodig volgens Bieke Purnelle, van RoSa, kenniscentrum voor gelijkheid en feminisme. "Het is een storm in een glas water. Het gebeurt al veel vaker dat er algemene aanspreekvormen worden gebruikt. Op scholen wordt vaak 'beste ouders' geschreven, in plaats van 'aan de papa's en mama's'. Ik denk dat het een logische stap is in onze diverse samenleving." Ze snapt niet goed waar mensen zich zo druk om maken. "Mensen hebben het gevoel dat hen iets wordt afgenomen, terwijl er niets groots verandert." Verschillende bedrijven en instellingen gebruiken al vaker neutrale termen. Maar of het mensen opvalt?
"Als de NS had aangekondigd voortaan een vlottere manier van aanspreken te willen gebruiken, had er geen haan gekraaid naar dit nieuws", verklaart Liesbet Stevens, van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. De bewuste keuze om berichten neutraal door te geven of te sturen, vindt ze wel belangrijk binnen de evolutie van de transbeweging. "Vooral in de automatische communicatie krijgen we regelmatig vragen van transgenders. Mensen die als man door het leven gaan, maar geboren zijn als vrouw, krijgen bijvoorbeeld nog altijd brieven met 'beste mevrouw'. Dat is lastig, zeker wanneer verschillende mensen de post zouden kunnen zien en transgenders daardoor verplicht worden om zich te outen."
Wel begrijpt ze mensen die het nog moeilijk hebben met genderneutrale aansprekingen. "In de afgelopen tien jaar is er ontzettend veel gebeurd op het vlak van transgenders. De aandacht is enorm toegenomen, waardoor hun situatie bekend werd. Het beangstigt mensen soms, omdat het een snelle ontwikkeling is en ze niet goed weten wie de groep precies is."
Voor Zuhal Demir (N-VA), staatssecretaris voor Gelijke Kansen, is genderneutraliteit alvast een agendapunt. Vorig jaar werd op overheidsniveau afgesproken dat bij sollicitaties m/v/x de opties zijn. "Op die manier zorgen we voor neutraliteit bij de aanwerving van ambtenaren en kunnen mensen zelf kiezen hoe ze het liefst aangesproken worden", verklaart woordvoerder Bart Suys.