België stapt mee in Coalition of the Willing

Deze week vond in Parijs een minitop plaats waaraan naast de Franse president Emmanuel Macron ook Duits bondskanselier Angela Merkel, de Italiaanse premier Paolo Gentiloni en de Spaanse premier Mariano Rajoy deelnamen. Zaten eveneens aan tafel: de Tsjaadse president Idriss Déby, de Nigeriaanse president Mahamadou Issoufou en Europees buitenlandvertegenwoordiger Frederica Mogherini. Doel van de meeting was een actieplan ontwerpen om de vluchtelingenroute vanuit Libië naar Zuid-Italië onder controle te krijgen. Dit jaar staken al 100.000 Afrikanen de Middellandse Zee over en verloren 2.700 drenkelingen het leven.

De belangrijkste maatregelen die uit de bus kwamen: EU-steun bij de controle van de poreuze grenzen van Tsjaad en Niger, meer hulp voor de Libische kustwacht, betere uitrusting voor de Libische vluchtelingencentra waar momenteel inhumane situaties heersen, extra geld voor terugkeerprojecten die afgewezen Afrikaanse asielzoekers moeten helpen bij hun herintegratie in het land van herkomst.

Belangrijk is dat de EU in Niger en Tsjaad ook tijdelijke centra zal oprichten waar "zeer kwetsbare migranten" asiel kunnen aanvragen. De selectieprocedure komt in handen van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR, erkende vluchtelingen worden naar EU-landen overgevlogen.

Maximale ontmoediging

Omdat Oost-Europese landen als Polen en Hongarije tegenstander zijn van dit soort maatregelen, wil Macron met enkele EU-landen een Coalition of the Willing smeden. De Franse president had hierover al gesprekken met de Belgische premier Charles Michel (MR) en uit verschillende bronnen vernam deze krant dat België het plan-Macron genegen is en mee zal helpen uitvoeren. "Ik kan u bevestigen dat het Libië-plan deze week in de marge van de gesprekken tussen premier Michel en president Macron ter sprake is gekomen", zegt Michels woordvoerder. Die benadrukt dat het actieplan voor "maximale ontmoediging van illegale migratie naar Europa" moet zorgen.

Hoeveel Afrikanen naar Europa overgevlogen zullen worden en hoeveel vluchtelingen België zal opnemen, is nog niet duidelijk. Regeringsbronnen zeggen dat België hier "zijn verantwoordelijkheid" zal nemen, maar ook dat het belangrijk is om dit plan duidelijk aan de bevolking uit te leggen. "Afrikaanse vluchtelingen vanuit Tsjaad en Niger naar België vliegen, het blijft delicaat. Maar als je weet dat dit plan de instroom naar Italië vermindert of opdroogt, hebben we toch wel een belangrijk argument om de bevolking te overtuigen."

Problematisch is wel dat het actieplan ook enkele vage en schimmige componenten bevat. Zo zou het de bedoeling zijn om machtige mensensmokkelaars te betalen zodat ze hun activiteiten kunnen stopzetten zonder economische verliezen te lijden. Volgens verschillende bronnen is Italië trouwens al volop aan de gang met deze praktijk. In de Libische steden Sabratha en Zawiyah ontvingen topsmokkelaars volgens het Amerikaanse persagentschap Associated Press grote sommen geld en materiële hulp om hun praktijken stil te leggen en vluchtelingenboten tegen te houden.

Daling met 70 procent

Deze controversiële aanpak is een van de verklaringen waarom het aantal overtochten vanuit Libië met liefst 70 procent afnam. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie staken tussen 1 juli en 20 augustus 14.177 Afrikanen de Middellandse Zee over, een jaar geleden lag dat cijfer vier keer hoger.

Vluchtelingenorganisaties zijn bijzonder kritisch voor deze aanpak omdat de 'koningen van de mensensmokkel' ook militieleiders zijn die geen enkele garantie geven dat ze na een tijdje niet opnieuw beginnen met hun mensentrafiek. Bovendien is de kans groot dat ze een deel van de Europese fondsen zullen misbruiken om wapens te kopen waardoor de al bijzonder chaotische militaire situatie in Libië op termijn alleen maar zal verergeren.