'Bijengif' schaadt ook vogels
Niet alleen bijen maar ook vogels blijken schade te ondervinden van 'bijengif' imidacloprid. Biologen hebben bewijs gevonden dat dieren snel verdwijnen op plaatsen waar de insecticide wordt gebruikt.
"Dit gif heeft een invloed op de natuurlijke leefomgeving op een manier die we nooit eerder hebben gezien." Hans de Kroon van de Radboud Universiteit Nijmegen heeft het over neonicotinoïden, de meest gebruikte soort van insecticiden ter wereld.
Het landbouwgif dat in gewassen van onder meer kool, andijvie en aardappel zit, is volgens experts verantwoordelijk voor een instorting van de insectenwereld in Europa. In vakblad Nature stelt De Kroon nu dat niet alleen het aantal insecten, maar ook het aantal insectenetende vogels afneemt door het gebruik van het gif. Ze wijzen vooral naar een van de meest gebruikte neonicotinoïden: imidacloprid, beter bekend als 'bijengif'.
Gele kwikstaart
Voor hun onderzoek vergeleken De Kroon en co. zeven jaar lang Nederlandse vogelwaarnemingen met meetgegevens over de hoeveelheid imidacloprid in slootjes en andere wateren. Er bleek een duidelijk verband tussen de hoeveelheid gif en de afname van het aantal insectenetende vogels.
Waar 20 nanogram in het water zat - een hoeveelheid die op veel plaatsen wordt overschreden - daalde de vogelstand met gemiddeld 3,5 procent per jaar. Onder de getroffen vogels bevonden zich behalve de spreeuw en de boerenzwaluw soorten als de grote lijster, de veldleeuwerik, de ringmus, de geelgors en de gele kwikstaart.
"Zeer schrikbarend", noemen de onderzoekers "de sluipende afname" van de vogels. "Ze vallen niet dood neer: de meest aannemelijke verklaring is dat ze niet genoeg voer hebben in de vorm van muggen en andere kleine insecten. Dus zie je de populaties overal waar dit gif wordt gebruikt achteruitgaan." De dieren lijden waarschijnlijk ook onder het eten van vergiftigde insecten of zaad.
Vogelbescherming Nederland zegt "geschokt" te zijn, bij Natuurpunt in België klinkt eenzelfde geluid. "Er waren al aanwijzingen", zegt Joris Gansemans. "Dat ze dit hard hebben kunnen maken, is straf."
Neonicotinoïden worden opgenomen door de zaailing, die dan giftig wordt voor insecten die ervan eten. Keerzijde is dat de middelen langzaam afbreken, en ook in bloemen en nectar belanden. Zo brengen ze insecten zenuwschade toe.
"Om uit te zoeken in welke mate bijensterfte een gevolg is van neonicotinoïden heeft de EU vorig jaar een verbod van twee jaar ingesteld op verschillende soorten", stelt Gansemans. "Ook op imidacloprid."
In 2008 werd in ons land 29 ton 'bijengif' verkocht. "Vandaag is het in principe nergens verkrijgbaar. Al wordt het wel nog in de glasteelt gebruikt: die zijn vrijgesteld."
Volgens Bayer, de fabrikant van imidacloprid, is in de studie onvoldoende gekeken naar andere oorzaken van vogelafname, zoals klimaatverandering en voeding.