Een goede koop op de koop toe

Erciyas is een buitenbeentje in choreografenland. Ze studeerde moleculaire biologie in Ankara en was al hard op weg naar een doctoraat toen ze de dans ontdekte. In 2006 verruilde ze de wetenschap definitief voor de kunst. Enkele jaren later verkaste ze naar Berlijn. Toch moet je niet lang met haar praten om te merken dat het onderzoekersbloed bij haar kruipt waar het niet gaan kan.

Ze bedacht in 2010 bijvoorbeeld een buitenissig experiment om te begrijpen wat theater doet met mensen. Ballroom was een choreografie voor tientallen pingpongballetjes. Daaruit bleek dat stuiterende balletjes onze aandacht net zo trekken als 'echte' dansers, als ritme en ruimtegebruik maar goed zitten.

A Speculation nu gaat na hoe we ons tot geld verhouden. Echt geld wel te verstaan, geen plastic. Hoe 'beweegt' geld, maar hoe zet het ook ons in beweging? Die vraag tackelt ze in de vorm van een bizar seminarie dat soms de trekken van een handelsbeurs aanneemt. Het publiek wordt uitgenodigd om rond drie tafels, elk met hun gastheer of -vrouw, te gaan zitten. Ze vragen meteen baar geld aan hun gasten - met de verzekering weliswaar dat het zal terugkeren. Meteen ontstaat animositeit: doe je het of doe je het niet? De toon is gezet.

Nadien pakt elke tafel de 'zaken' echter anders aan. Félix Marchand lijkt een econoom van twijfelachtig allooi. Hij begint zijn uiteenzetting met bankbiljetten heen en weer te schuiven over de tafel. Naargelang de stapeltjes schuiven, raakt het blad steeds meer in onevenwicht. Marchand herstelt het probleem door er een paar boeken tegen aan te gooien, precies op de wijze waarop ook economen remedies voor crisissen uit hun hoge hoed tevoorschijn toveren.

Dirigent van geldorkest

Alleen: de boeken zijn scherp kritische analyses zoals David Graebers Debt: the First 5000 Years of Christian Marazzi's Violence of Financial Capitalism. Later moeten die boeken plaatsmaken voor lege dozen. Als klap op de vuurpijl laat hij zijn luisteraars spelen met biljetten die geluid voortbrengen. Als een dirigent laat hij dat geldorkest spelen.

Aan de tafel van Antonio Pedro Lopes gaat het er heel anders aan toe. De man is een volleerd goochelaar met bankbiljetten. Als geen ander weet hij zijn toehoorders te animeren met geld, maar hen ook tot hevige discussies te verleiden.

Ewa Bankowska ten slotte gooit het over een psychologische boeg. Na een komische demonstratie van de betrekkelijkheid van geld, verleidt ze haar gasten om hun fantasieën rond geld de vrije loop te laten, tot je de biljetten (letterlijk) ziet vliegen. En passant ontdek je dat eurobiljetten een wel zeer vreemde symboliek vertonen. De voorzijde toont steeds een poort of raam die (n)ergens heen leidt, de achterkant een historische brug. Wat zou de EU daarmee over zichzelf willen zeggen?

Met enige moeite kun je vanaf een tafel ook min of meer de gesprekken elders volgen. Op gezette tijden gaat alle aandacht echter naar slechts één tafel. Bankowska sluit zo het gebeuren af door ons, na spirituele oefeningen, met geld te verlossen van ons verlangen ernaar. Hoe ze dat doet moet u zelf maar ontdekken.

A Speculation is hilarisch, maar zet je ook vaak genoeg op het verkeerde been om je aan het denken te zetten over geld. Alleen blijf je, op dat punt aanbeland, wat op je honger zitten. Erciyas kaart de kwestie aan, maar verzuimt om dan haar punt te maken. Dat moet je zelf doen. Maar het ticket voor het stuk is zijn geld toch wel waard.