In Europa kan Hezbollah gewoon zijn gang gaan

De Europese Unie blijft Hezbollah beschouwen als een voornamelijk politieke en sociale beweging. Washington en Jeruzalem benadrukken echter dat Hezbollah een door Iran gesteunde terreurorganisatie is met bloed aan hun handen. Het zou nu nauw samenwerken met Teheran bij het opleiden, bewapenen en financieren van het Syrische leger en de diverse pro-regeringsmilities.

Volgens Israëlische en Amerikaanse functionarissen was de aanslag in Bulgarije vorige maand op Israëlische toeristen ook het werk van Hezbollah en Iran. Hierbij vielen vijf doden. Het zou deel uitmaken van een clandestien offensief, met aanslagen in ook India en Thailand.

Duitsland is, met 950 leden en aanhangers, het centrum van Hezbollahs activiteiten in Europa. Volgens de binnenlandse veiligheidsdienst is de aanhang in Duitsland sinds 2010 gestegen. Zaterdag houdt Hezbollah in Berlijn de jaarlijkse Jeruzalem Dag, een protest tegen de Israëlische controle over de stad.

Sinds 9/11 houdt de beweging zich op de vlakte in Europa. In stilte worden er bijeenkomsten georganiseerd en geld ingezameld. In Libanon wordt het geld gebruikt voor de bouw van scholen en klinieken en voor sociale voorzieningen. En, volgens westerse inlichtingendiensten, voor het uitvoeren van terreuracties.

Slapende cellen

Europese veiligheidsdiensten houden aanhangers van Hezbollah wel in de gaten. Maar volgens deskundigen zijn deze acties weinig effectief tegen 'slapende' cellen die het grootste gevaar vormen. "Ze hebben goedgetrainde leden in Europa die al lange tijd niet zijn ingezet", zegt Alexander Ritzmann, beleidsmedewerker van de European Foundation for Democracy in Brussel. "Ze kunnen deze cellen inzetten wanneer ze dat willen."

De weigering van de EU om Hezbollah op de Europese lijst van terreurorganisaties te zetten, bemoeilijkt de Europese aanpak van het Syriëconflict en de aanslag in Bulgarije. Een week na de aanslag pleitte de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Lieberman in Brussel ervoor om Hezbollah op de lijst te plaatsen.

Maar de EU voelde er niets voor. Nederland verklaarde in 2004 wel dat Hezbollah een terroristische organisatie is. Den Haag zei dat het geen onderscheid maakte tussen de politieke en de terreurvleugel van de beweging. Londen maakt dat onderscheid wel en plaatste de militante vleugel op een nationale lijst.

"Er is geen consensus onder de lidstaten", zegt Erato Kozakou-Marcoullis, minister van Buitenlandse Zaken van Cyprus. Cyprus is nu EU-voorzitter. "Pas als er tastbaar bewijs is dat Hezbollah betrokken is bij terreuracties, zal de EU het overwegen."

Het sociale werk van Hezbollah in Libanon draagt ertoe bij dat westerse politici een positief beeld hebben van de beweging, zegt Stephan Rosiny, onderzoeker bij het Instituut voor Midden-Oosten Studies in Berlijn. "Ze worden getolereerd, zolang ze geen politiek bedrijven en in stilte opereren." Hezbollah wil dit zo houden.

Deskundigen betwijfelen of de politie in Europa wel in staat is onderscheid te maken tussen de 'terreurcellen' en de medewerkers die donoren zoeken voor hulp aan wezen. "Ik geloof niet dat ze Hezbollahs activiteiten goed in de gaten kunnen houden omdat het zo'n professionele organisatie is", zegt Guido Steinberg, een terrorisme-expert van het Duitse Instituut voor Internationaal en Veiligheidsbeleid. "De aanhangers die met de Hezbollahvlag door de straat marcheren vormen geen bedreiging voor de nationale veiligheid", zegt Ritzmann. "We zijn meer bezorgd om de kleine groepen. Een autoverkoper of een kruidenier die opereert zoals een slapende cel dat zou doen."

Europeanen maken ook een sterk onderscheid tussen een internationaal terreurnetwerk zoals Al Qaida en een politiek conflict tussen Israël en de VS enerzijds en Iran, Syrië en Hezbollah anderzijds. Sommige deskundigen zeggen dat sjiitische groepen zoals Hezbollah minder gevaar opleveren dan soennitische groepen als Al Qaida.

"Het grootste gevaar uit radicaal-islamitische hoek komt van salafisten en soennieten", betoogt Georg Thamm, een terrorisme-expert in Berlijn. Hij noemt als voorbeeld de man die eerder dit jaar in Frankrijk zeven mensen doodde en de schutter die vorig jaar op de luchthaven van Frankfurt twee Amerikaanse militairen neerschoot. Thamm: "Wat Europa betreft is Hezbollah niet urgent."

Amerikaanse functionarissen zijn nu meer bezorgd over het gevaar dat Hezbollah voor Europa vormt dan de Europeanen. "We gaan ervan uit dat Hezbollah op elk moment in Europa kan toeslaan, of ergens anders, zonder waarschuwing vooraf", zegt Daniel Benjamin, coördinator terreurbestrijding op het State Department.

Sceptici in Europa zeggen dat Hezbollah meer en meer een politieke organisatie is geworden en afstand heeft genomen van zijn terreurverleden. Israël zou, in hun ogen, nu de angst voor de beweging aanwakkeren omdat het een rechtvaardiging zoekt om Iran aan te vallen.

Sommige deskundigen hebben een andere verklaring voor de Europese houding: de angst dat de toorn van Hezbollah wordt gewekt en dat de beweging in hun land acties gaat uitvoeren. "Waarom zou je een steen optillen om te kijken wat er onder zit?", zegt Bruce Hoffman, terrorisme-expert en hoogleraar aan de Georgetown-universiteit in Washington.