KVS strijkt voor de laatste keer in Brusselse stadsjungle neer

Wie zich tijdens het spitsuur in metrostation Schuman laat meedrijven op de stroom mannen en vrouwen in pak komt automatisch in de Europese wijk uit. Bepalen waar de buurt begint en eindigt is moeilijk, want de Europawijk doorkruist drie gemeenten. "Er bestaat geen officiële afbakening van de Europawijk", knikt Stefan Moens. Hij gidst in de wijk voor Brukselbinnenstebuiten en is als KVS-medewerker betrokken bij het Tok Toc Knock festival.

"Een studiebureau tekende ondertussen een niet-officiële afbakening op. Zij stellen dat alles tussen Schuman en het Luxemburg-plein tot de Europawijk behoort. De buurt strekt zich uit over Elsene, Brussel en Etterbeek."

De skyline van het gebied telt de ene wolkenkrabber na de andere. In de Wetstraat heerst de auto. Een grijs, doorschijnend deken van uitlaatgassen zweeft boven de straat. Ter compensatie telt de buurt twee parken. Europarlementariërs kunnen hun boterhammen opeten in de glooiende grasvlaktes van het Jubelpark, of trekken naar de vijver van het Leopoldpark.

Onsamenhangend

De logge architectuur in de Wetstraat is het resultaat van een even logge beleidsstructuur. "De bevoegdheden van de wijk liggen verspreid over drie gemeenten en die beslisten lang onafhankelijk wat er al dan niet werd gebouwd. Daarnaast heeft het Brussels Gewest iets in de pap te brokken en ook de Belgische staat wil mee beslissen", legt Moens uit.

"Het landschap rond Schuman komt niet uit het hoofd van een geniale architect, maar is vaak een samenraapsel van verschillende plannen die verschillende architectenbureaus indienden. Bovendien staat veiligheid bij de meeste ontwerpen centraal. Hierdoor doet bijvoorbeeld het Berlaymontgebouw denken aan een bunker."

Het consilium of het gebouw voor De Raad van Ministers tegenover het Berlaymont lijkt het toppunt van het onsamenhangend beleid. De weinig inspirerende doos is het resultaat van een mislukte architectuurwedstrijd.

Aan visie nochtans geen gebrek toen de Europawijk voor het eerst vorm kreeg in de hoofden van een paar ambitieuze aristocraten. "Zij kochten in 1838 de velden en boerderijen die de vijfhoek omringen op. Ze noemden hun vennootschap Société Civile pour l'agrandissement et l'embellissement de la capitale de Belgique." De groep neemt architect Tilman-François Suys in dienst en laat hem een utopisch plan tekenen voor een soort dubbelstad naast Brussel-Centrum.

"Suys plant zijn straten in volgens het dambordpatroon en droomt van een eigen Paleis voor Schone Kunsten en een justitiepaleis. Uiteindelijk komt het project traag op gang en realiseert het vennootschap slechts de helft van haar droombuurt. De wijk kent sindsdien de bijnaam Leopoldwijk, want koning Leopold I was een van de aandeelhouders van het project."

Appartementsblokken

Een tweede architect die zijn stempel op de buurt drukte heette Gédéon Bordiau. Meer dan vijftig jaar nadat zijn collega in opdracht van de Société de basis van de wijk had gelegd, trekt hij een reeks rechthoekige pleinen op de oostelijke flank van de Maalbeekvallei. "Een deel van de gebouwen uit die tijd werd afgebroken en vervangen door appartementsblokken."

Voor de toekomst lonkt de Europawijk naar andere buurten in Brussel. "In de loop der jaren raakte de ruimte rond de Europese instellingen volgebouwd. De beleidsmakers overwegen nu om nieuwe gebouwen voor de Europese Unie in andere stadsdelen op te trekken. De Europese School in Laken is daar een eerste voorbeeld van. Verder staat er tegen 2060 een plan op stapel om de muur van wolkenkrabbers langs de Wetstraat geleidelijk aan open te trekken."

Het Tok Toc Knock Festival loopt tot 25 mei in de Europa-wijk. www.toktocknock.com

Niet te missen op Tok Toc Knock

l"De deelnemende artiesten konden lang aan hun projecten werken en dat merk je aan hun creaties", zegt coördinator van het festival Willy Thomas. "Het museum van Thomas Bellinck wordt ongetwijfeld een unieke belevenis. Hij laat een fictieve groep 'vrienden van Europa' in het jaar 2060 terugblikken op de Europese Unie van vandaag. Het levert een ontroerend en confronterend beeld op."

l"Uiteraard staat er ook theater op het programma. Simon Allemeersch werkte een half jaar in een winkel die op de grens van Sint-Joost-ten-Node en de Europawijk ligt. In coproductie met de bewoners van de straat heeft hij het alledaagse van één ochtend opnieuw tot leven gebracht. Hij maakt tijdens zijn voorstelling sprongen in de tijd en vertelt op die manier ook de geschiedenis van de plek."