Iconen en outsiders in Guislain

Estelle en Hervé Francès collectioneren al jaren moderne kunst, die ze onder de naam Fondation Francès tentoonstellen en uitlenen. Het duo heeft een boon voor kunst die draait om de mens, in al zijn gedaantes. Ze houden van kunstenaars die de ziel, de drijfveren en de driften van de mens blootleggen. Hun collectie bestaat uit topwerken van Robert Mapplethorpe, Tracy Emin, Jean Rustin, Damien Hirst en vele anderen. Deze werken schitterden al eerder in het Guislain, maar met In alle staten krijgen ze een volledige tentoonstelling.

Doorheen de tentoonstellingsruimte klinkt een dof, ritmisch gebons. Wie het geluid volgt, moet door een steeds smaller wordende gang. Aan het einde van de beklemmende doorgang staat een levensgroot beeld van een grijze man die zijn hoofd tegen een zwarte muur bonkt. Met dit werk van Donato Piccolo is de toon van In alle staten in het Dr. Guislain Museum gezet.

Diane Arbus' portret van een joods paar dat naar haar reuzengrote zoon kijkt, hangt in een zaal met andere kunstenaars die de grens tussen het normale en abnormaliteit onderzoeken. Jan Fabres werk Graf voor een onbekende computer siert de ruimte over de dood. Het wordt geflankeerd door een ontroerende fotoreeks van Richard Avedon. Die legde de aftakeling van zijn zieke vader vast op gevoelige plaat. Hoewel de man waardig poseert, zie je aan het einde van de reeks niet meer dan een schim van de man die hij ooit was. Ook het gigantische schilderij van de Nederlander Ronald Ophuis doet naar adem happen. Die schilderde genadeloos een groep concentratiekampgevangenen die de latrine gebruiken.

Keizer in het diepst...

Samen met de curator selecteerden Estelle en Hervé Francès ook werken uit de collectie van het museum. Hierdoor ontstaat er een dialoog tussen de medische apparatuur en boeken van weleer en de moderne kunst van de Fondation Francès. Rinus Van de Veldes houtskooltekening van een mannenhoofd met een ontblote hersenpan hangt tegenover een echte schedel, ooit studiemateriaal voor een groep frenologen. Deze wetenschappers waren ervan overtuigd dat karaktereigenschappen zich op vaste plekken in de hersenen ontwikkelden. Sterke eigenschappen gingen gepaard met sterk ontwikkelde hersenen op specifieke plekken, en de rode markeringen op de schedel moeten die van de voormalige eigenaar duiden.

Het verzamelaarsduo koos ook het werk van een paar outsiderkunstenaars uit de collectie van het museum. Onder hen ook Gerard van Lankveld, een Nederlander die zichzelf tot keizer van zijn eigen wereld kroonde en talloze objecten maakte die zijn rijk nodig heeft. De tentoonstelling toont onder andere een kroon en een speer van zijn hand.

Voor wie van hedendaagse kunst houdt, is deze tentoonstelling een traktatie. De verzameling van de Fondation Francès leidt je doorheen een donker, fascinerend universum waarvoor je soms liever je ogen afwendt.

In principe is de collectie van het echtpaar Francès boeiend genoeg om zonder meer te exposeren. Maar het Museum Dr. Guislain heeft een zwak voor thema-zalen en gaf zo een eigen draai aan de tentoonstelling. Zoals de titel van de expositie belooft, verbeeldt elke zaal een thema dat de gemoedstoestand van mensen bepaalt, zoals religie, liefde en macht. Die opdeling zorgt ervoor dat je als bezoeker zachtjes bij de hand wordt genomen. De thema's mogen er dan soms wat met de haren bij zijn gesleurd, ze maken de overweldige stroom aan visuele prikkels verteerbaar.