Wetenschap woedend na celstraf voor seismologen
'Een aanval op de wetenschap', zo bestempelt vakblad Nature de celstraf voor zes Italiaanse seismologen. Ze kregen zes jaar omdat ze de dodelijke aardbeving in L'Aquila niet zagen aankomen.
"Italië heeft enkel misprijzen voor de wetenschap. Dit is een perverse aanval en een belachelijk verdict." In ongebruikelijk scherpe bewoordingen verwerpt Nature het Italiaanse vonnis. De openbare aanklager in de zaak had een jaar geleden in het tijdschrift nog laten optekenen: "Ik ben niet gek. Ik weet dat de wetenschappers geen aardbevingen kunnen voorspellen."
Toch krijgen de zes experts en een medewerker van de Civiele Bescherming zes jaar cel voor nalatigheid. Op 31 maart 2009 concludeerden de wetenschappers dat het stadje L'Aquila in Italië zich niet meteen moest voorbereiden op een grote beving nadat een reeks kleine bevingen waren opgetekend.
De experts zeiden dat dat risico mogelijk maar niet waarschijnlijk was. In een haastige persconferentie daarna meldde de technisch verantwoordelijke van de Civiele Bescherming dat kleinere aardbevingen de risico's op grotere doen afnemen en dat burgers dus niet ongerust hoefden te zijn.
Kleinere bevingen
Zes dagen later verwoestte een aardbeving van 6,3 op de schaal van Richter het stadje en kwamen 309 mensen om. Minstens 29 mensen hadden elders onderdak gezocht mochten ze juiste informatie hebben gekregen, zo redeneerden de burgerlijke partijen en de rechter.
Onder de veroordeelden zijn enkele van de meest vooraanstaande seismologen en geologen. Het hoofd van de Civiele Bescherming stapt uit protest op en de internationale wetenschappelijke gemeenschap is in shock. "De Italiaanse collega's zijn woedend", zegt professor geodynamica Manuel Sintubin (KU Leuven).
"En terecht. De verantwoordelijke van de Civiele Bescherming heeft gezegd dat vele kleine bevingen de energie wegzuigen die nodig is om een grote beving te veroorzaken. Dat is complete onzin. De experts hebben dat uiteraard nooit gezegd. Waarom moeten zij ook in de cel?"
Op de vraag of het hoe dan ook mogelijk is een grote aardbeving te voorspellen, zegt Sintubin: "Helemaal niet. Dat is een mythe. Vele kleinere bevingen zoals toen in de omgeving van L'Aquila zien we geregeld zonder dat een grote volgt. In België zien wel wel vaker van die zwermen kleinere bevingen en hier is dat nog nooit gevolgd door een grote", zegt hij.
Bevolking niet voorbereid
"Het causaal verband is er niet. Enkel achteraf kunnen we soms zien dat tussen een zwerm kleine bevingen voorschokken van een grote aardbeving zitten. Maar dat is nadien. Aardbevingen, ook kleine, komen niet met een etiketje op dat zegt of ze een voorschok zijn of gewoon deel uitmaken van een onschuldige reeks kleine schokken. Je kunt niet telkens bij zo'n onschuldige reeks een heel gebied ontruimen." In een open brief hebben 5000 collega's dat aan de Italiaanse president Giorgio Napolitano laten weten.
Volgens Sintubin is het vonnis schadelijk voor de gemeenschap. "Seismologen zet je in om uit te zoeken waar de risico's zijn en wat je best ter voorbereiding kunt doen. In L'Aquila, dat in een aardbevingsgevoelige zone ligt, moet iedereen in principe permanent voorbereid zijn op een zware aardbeving. Dat bleek daar niet het geval, wat veel dodelijker zal zijn geweest dan de wetenschappers die correcte conclusies hebben verwoord."
Sintubin verwijst naar andere regio's die met aardbevingsrisico's leven. "In Japan is de bevolking gedrild. In Californië hebben ze net nog een oefening met tien miljoen burgers gedaan. De wetenschappers zijn dan je bondgenoot. Dankzij hen kun je noodplannen, bouwvoorschriften en oefeningen uittekenen. Dit vonnis betekent een enorme knauw in dat soort samenwerkingen. De Italiaanse collega's zeggen: 'Goed, doe het dan voortaan maar zonder ons.'"
"De rol van de wetenschap is niet dezelfde als die van de overheid. We dreigen in een situatie te belanden waarbij twijfel geen deel meer zal mogen uitmaken van correct wetenschappelijk advies", zegt binnenlandminister Anna Maria Cancellieri.