Rouhani blaast warm en koud tegelijk
Hassan Rouhani, de nieuwe president van Iran, zegt het internationale isolement van zijn land te willen doorbreken. Maar met de verrijking van uranium wil hij alvast niet stoppen.
De naam van Hassan Rouhani, de man die is gekozen tot nieuwe president van Iran, is in elk geval al een stuk eenvoudiger uit te spreken dan die van zijn voorganger Ahmadinejad. De Amerikanen hopen dat er ook in de onderhandelingen over het Iraanse kernprogramma betere tijden aanbreken en dat het niet tot de gevreesde harde confrontatie hoeft te komen.
Washington was verrast door de verkiezing van de als gematigd bekendstaande Rouhani. Functionarissen zeiden zelfs dat de regering-Obama versteld stond van de uitslag. Misschien is dit de kans, zo is het gevoel, om een nieuw hoofdstuk te openen in de ook al vanwege Syrië uiterst gespannen relatie tussen het Westen en Iran. Maar het sprankeltje hoop moet opboksen tegen heel veel scepsis.
Open kaart spelen
"Ik zie het als een mogelijk hoopvol teken. Voor ons is het nu de vraag of hij geïnteresseerd is, zoals hij op campagnebijeenkomsten heeft gezegd, in het herstellen van Irans betrekkingen met de rest van de wereld. Als hij zich houdt aan de verplichtingen die voortvloeien uit de resoluties van de Veiligheidsraad en open kaart speelt over dit clandestiene nucleaire programma, dan zal hij een partner in ons hebben." Dat zei Denis McDonough, de stafchef van het Witte Huis.
Rouhani heeft op verkiezingsbijeenkomsten gezegd dat hij Irans internationale isolement wil doorbreken en gaat werken aan het herstel van de economie. Die lijdt zwaar onder de sancties die door de Verenigde Naties zijn afgekondigd vanwege de bezorgdheid dat Teheran in het geheim aan een kernwapen werkt. De olieproductie is sterk afgenomen en de waarde van de nationale munt is ingestort.
De Amerikanen zeggen te willen uittesten wat Rouhani's woorden waard zijn. De onderhandelingen over het kernprogramma werden in april afgebroken en gehoopt wordt dat ze kunnen worden hervat. Deelnemers aan het overleg zijn Iran en de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad plus Duitsland.
In Amerika wordt erop gewezen dat met de opvolging van Ahmadinejad door Rouhani de politiek van antiwesterse confrontatie mogelijk plaatsmaakt voor een beleid van diplomatie. Rouhani heeft met zoveel woorden gezegd dat het tijd is dat de nucleaire kwestie behandeld gaat worden door iemand met 'verstand van diplomatie' en van 'de wereld'. Hij doelde op zichzelf.
Maar daarmee hoeft het er niet per se veel gemakkelijker op te worden voor het Westen. De Iraanse diplomatie is even verfijnd als taai. Amerikaanse regeringsfunctionarissen halen het voorbeeld aan van Rouhani, die opschepte dat hij in 2004 als onderhandelaar met de Europeanen afsprak bepaalde nucleaire activiteiten tijdelijk te bevriezen, terwijl Iran ondertussen doorging met het installeren van apparatuur in een fabriek in Isfahan.
Gisteren leek Rouhani al een voorproefje te geven van het ragfijne spel dat hij als diplomaat zo graag lijkt te spelen. Hij zei dat Iran bereid is tot meer openheid over het nucleaire programma. Maar het is niet van plan het verrijken van uranium op te schorten.
Khamenei
Een andere factor die de Amerikaanse 'eerst zien dan geloven'-houding voedt, is het feit dat de hoogste leider van Iran, ayatollah Ali Khamenei, de controle over het nucleaire beleid heeft. Hij toonde zich de afgelopen vier jaar geen man van concessies.
De Iraniërs houden vol dat het programma slechts bedoeld is voor vreedzaam gebruik van kernenergie. Maar Obama gelooft dat niet. Hij heeft gezegd niet te zullen toestaan dat Iran een kernwapen krijgt en dat alle opties op tafel liggen.