Op het snijpunt tussen mens en machine
Op een uitgedoofd mijncomplex diep in het Zwarte Land is een futuristische expo neergestreken. David Bowie lonkt er naar de eindtijd, Kraftwerk naar Anton Corbijn. Nostalgisch verslag van een trip naar de toekomst.
Sloom stapt men de trein op. Kleeft men zich tegen het vensterraam, ziet de kilte, voelt de wolken. Jemappes passeert. De hippodroom van Mons. Terrils, als bulten in het Zwarte Land. Van de ochtend krijgt men een kus, eentje die lang nagalmt. In Saint-Ghislain, een prairie zonder wolven, stapt men uit, in Le Grand-Hornu binnen.
Space Oddity, leest een spandoek op de kasseien binnenkoer. 'Nieuwe tentoonstelling: S.F. (Art, Science & Fiction)' een bord aan de ingang van het Musée des Arts Contemporains, kortweg MAC's. Men botst op twee zwartgeklede zielen: Marie Pok en Denis Gielen. Zij is curator van Space Oddity. Design/Fiction, hij van S.F. (Art, Science & Fiction), twee gloednieuwe exposities in het tot museum omgebouwde mijncomplex Le Grand-Hornu.
"De tentoonstelling beweegt dus weg van de space age van de jaren zestig", hoort men. "Om zich te richten op het heden." En ook: "Heeft sciencefiction vandaag nog zin?" Een antwoord: "Voor mij ligt de overlevingskans van de sciencefiction in de almacht van de verbeeldingskracht en van de poëzie."
Als een witte sonde van het heden knipoogt een MacBook naar de tijd van straks. Dwars door het mijnverleden stapt men richting ruimtetuigen. Deltavliegtuig P-1 Piewan (1975) en Spiegelschijven (1980). Zilvergrijs, zelfgemaakt, onmiskenbaar Panamarenko.
"We are charging our battery / And now we're full of energy / We are the robots / We are the robots."
Vanuit de nevelen van de geest duiken Kraftwerk I, II, III en IV op. In wassen glorie versteende beelden van fotograaf Anton Corbijn. Voor altijd vastgeprikt op het snijpunt tussen mens en machine.
Muziek zal ook verderop, in het tweede luik van de tentoonstelling, indruk maken, wanneer de videoclip van 'Space Oddity', de door David Bowie gelanceerde capsule der dromen, door de ogen knalt, en alle 3D-geprinte lampen en metalen struiken in de designzaal moeiteloos overschaduwd. Meer dan veertig jaar na lancering klinkt 'Space Oddity' nog steeds als een echo van de toekomst.
Verstrooiing komt van Jacques Charlier en zijn ruimtedoek Through the Black Hole (2007). Van de atoompaddenstoelen van young British artist Gavin Turk. Van de Russische denker en schilder Kazimir Malevich. En van de Big Crunch Clock (1999). Als een in neon verpakte tijdbom tikt het werk van de Italiaanse artiest Gianni Motti af richting einde der tijden. Met de seconde als eenheid, en de verdwijning van het zonnestelsel over vijf miljard jaar als ultiem nulpunt. Twintig cijfers herbergt de Big Crunch Clock, tel na tel voelt men zich nog nietiger dan voorheen. Hoe in te beelden het moment dat de '4' uiterst links in de digitale klok plots een '0' wordt. Hoe in te beelden het moment dat de toekomst stopt. Hoe in te beelden het moment dat het moment stopt.
"Ground control to major Tom / Ground control to major Tom / Take your protein pills and put your helmet on."
In het door de herfst geverfde hof van Le Grand-Hornu staat een keten mijnkarren vastgeroest. "Dit voormalige mijncomplex staat symbool voor de Industriële Revolutie", leest men. De tijd van toen is voorbij. De tijd van toen leeft voort. Op de trein terug krijst kwiek de toekomst. De tijd is een tweekoppig monster.
De expo's S.F. (Art, Science & Fiction) en Space Oddity. Design/ Fiction, nog tot 17 februari 2013 in Le Grand-Hornu/MAC's. www.grand-hornu.eu
Kritische blik op fundamentele thema's
Ter gelegenheid van zijn tiende verjaardag wijdt het MAC's zijn herfstexpo aan de sciencefiction. S.F. (Art, Science & Fiction) is een collectieve tentoonstelling die talrijke eigentijdse kunstdisciplines vermengt. Schilderijen, foto's, installaties, beeldhouwwerken, video's. De expo verkent de banden tussen de schone kunsten en de sf, met meer dan zeventig werken en documenten die uiteenlopende culturele bewegingen vertegenwoordigen. Van Bruno Gironcoli over On Kawara tot Karl Waldmann. De kunstwerken behoren dus niet zozeer tot het sciencefictiongenre in de enge betekenis, maar drukken wel denkbeelden uit die door het unieke universum van de scicencefiction worden opgewekt. Dit populaire genre inspireert al decennialang de literatuur en film, maar dus ook de plastische kunsten.
De tentoonstelling werpt een kritische blik op fundamentele thema's zoals het scheppen van een ruimte, de voorstelling van de Andere, ons toekomstbeeld, de ontwikkeling van een mythe of de droom van een utopie. Het tweede luik, Space Oddity. Design/Fiction, focust meer op design.