'Naar school tot zes uur 's avonds'

Het hervormingsplan van minister van Onderwijs Pascal Smet (sp.a) krijgt veel tegenwind. Het wegvallen van de schooltypes aso, tso, bso en kso zou een te ingrijpende verandering zijn. "Dat zal meer kwaad dan goed doen", zegt Walter Buijs. Als medevoorzitter van de Aartsbisschop-pelijke Instituten (VAI) overkoepelt hij 25.000 basis- en middelbare scholieren. "Scholen moeten zelf kunnen beslissen wat en hoe ze hervormen."

Uw kritiek is niet mis. Welk alternatief biedt u?

"Het morbide watervalsysteem, waarbij leerlingen gedemotiveerd raken en vaak de school vroegtijdig verlaten, krijg je niet weg door de labels van de onderwijstypes af te halen. De waterval zit immers in het hoofd van ouders en docenten. Vaak is motivatie het probleem van leerlingen, niet een gebrek aan intelligentie. Daarom ijver ik voor coaches. Elke leerling kan twee schooljaren lang worden bijgestaan door een en dezelfde vertrouwenspersoon."

Niet elke leraar zal dat willen of kunnen.

"Dat klopt, niet elke leraar kan dat van nature. Ze zullen soms moeilijke leerlingen tegen beter weten in, door dik en dun, moeten steunen. Redden wat er te redden valt, als het ware. Er moet dan ook worden gekeken welke docenten het aankunnen om te werken met de probleemgevallen. De rest kan via nascholing of in de lerarenopleiding de coachingkennis opdoen."

Een discussiepunt in de hervorming is Latijn. Hoe staat u daar tegenover?

"In het eerste jaar kan Latijn verdwijnen. Leerlingen verliezen dan te veel tijd met het leren van basisgrammatica. We zien nu dat van honderd startende latinisten, er in het tweede jaar nog zestig overblijven. Dat sociaal afhaken werkt demotiverend."

"In plaats van de klassieke taal moeten leerlingen voortaan acht uren Nederlands krijgen. Vier voor taalvaardigheid en evenveel voor taalanalyse. De jongeren die daarin uitblinken kunnen het jaar erna, als zij dat willen, een cursus Latijn starten. Een voordeel daarvan is dat zij zullen kiezen en niet hun ouders, die vaak naar de reputatie kijken. Door hun grotere bagage zullen zij ook sneller vooruitgaan."

Moeten de docenten Latijn dan voor hun job vrezen?

"Ze zullen uren verliezen, dat staat vast. Maar in ruil stel ik voor dat zij het vak 'taalanalyse' doceren. Als classici zijn zij experts in grammatica en dus perfect geschikt."

Maar u hebt nog meer taken in petto. Elke leerling moet tot 18 uur op school blijven.

"In de jaren zestig was er avondstudie tot half zeven. Dat zat propvol, ook al zat mama thuis te wachten. Nu is mama zelden thuis, maar is de avondstudie leeg. De enige leerlingen die tegenwoordig moeten nablijven, zijn zij die achterstand hebben opgelopen. Die groep ziet de extra begeleiding dan ook als een vorm van straf."

Denkt u dat zulke probleempubers dit zullen accepteren?

"Als je de sociale achterstand wil doorbreken, kan je de individuele vrijheid niet tot in den treure blijven steunen. Je moet afdwingen dat iedereen op school studeert. We moeten beseffen dat er van kansarme kinderen thuis niets zal komen. Zij spijbelen in eigen huis. Ze doen niks, terwijl ze intelligent genoeg zijn. Door hen langer op school te houden en met ze te praten, kunnen we die spiraal van uitval doorbreken. In dat opzicht moeten niet ouders, maar de scholen de kinderen opvoeden. Die jongeren hebben iemand nodig die hen achter de veren zit en zelfdiscipline en werklust aankweekt."

Is dat geen al te radicale oplossing? Wat heeft een goede leerling eraan om na te blijven?

"Het zal niet saai zijn. Naast huiswerkbegeleiding kunnen er ook inhaallessen, sportinitiaties en muzieklessen worden georganiseerd. En de leerlingen die heel goed presteren, mogen eerder naar huis. Zo lang hun prestaties maar goed blijven."

Wie gaat, in tijden van besparingen, al deze maatregelen betalen?

"Ik sta voor niveauklassen in de eerste graad. Drie levels, van hoger naar lager, waartussen leerlingen kunnen opklimmen. Die lesgroepen kunnen best wat groter, pakweg 25 leerlingen per klas. Dat bespaart al snel 32 lesuren, die dan weer kunnen worden ingezet voor de coaching en de naschoolse uren."