Direct naar artikelinhoud

Op zoek naar het geheim van 'Nieuwe feiten'

Nieuwe feiten serveren aan het einde van een drukke nieuwsdag, hoe doe je dat elke dag opnieuw? Een zoektocht in zeven etappes, met behulp van de redactie van Nieuwe feitenop Radio 1, wellicht het sympathiekste actuaprogramma van het land.

Cyberspace afschuimen

De printer in het landschapskantoor op de vierde verdieping van het VRT-gebouw is van iedereen, maar om kwart voor twee 's middags toch vooral van de Nieuwe feiten-redactie. Dan spuwt het apparaat alle ideeën uit die presentator Lieven Vandenhaute, ancien Jan Demol en jonge honden Chloé Andries en Jasper Kuylen in de uren daarvoor verzamelden.

Een oefening die zich tegenwoordig vooral afspeelt in cyberspace. En dat heeft zijn invloed op het uitzicht van het Nieuwe feiten-eiland. Beeldschermen bepalen de skyline van dat eiland. Elke redacteur heeft twee exemplaren voor zijn neus staan. Op één daarvan loopt een constante stroom tweets voorbij. "Twitter is heel belangrijk", legt Demol uit. "Geen enkel ander medium geeft zoveel informatie over zoveel verschillende onderwerpen."

De redactie werkt met een hele reeks twitterlijsten waarin nieuwsbronnen volgens thema geordend zijn. Die systematische aanpak maakt het mogelijk om met amper een paar muisklikken een overzicht te krijgen van wat er in de wereld leeft. In dat aanbod gaat het viertal op zoek naar opmerkelijke verhalen. Verhalen die nog niet zijn opgepikt door andere media of waar een aspect aan zit dat nog niet is belicht. En daarin slagen ze wonderwel. Nieuws mag er dan al altijd en overal zijn, op Radio 1 duiken 's avonds tussen zeven en acht toch nog altijd, welja, nieuwe feiten op.

Stoelendans

Voor de dagelijkse vergadering is het aanschuiven aan een piepklein formica tafeltje. Een stoelendans waar behoorlijk wat ritueel aan vast hangt. Zo moet Jan Demol steeds schuin tegenover Lieven Vandenhaute kunnen zitten. De rest van de redactie - "onze kinders", zoals Vandenhaute ze noemt - zoekt ergens tussen hen beiden in naar een plaatsje. Een voor een passeren de ideeën de revue. De lichaamstaal van de presentator geeft subtiele hints over het slaagpercentage. Tijdens een verhaal over een stapel Thorarollen die ergens in Italië is opgedoken, lepelt Vandenhaute met veel smaak een potje yoghurt leeg. De feedback blijft beperkt tot wat gemompel. Exit Thorarollen.

De beoordeling van een verhaal hangt niet alleen van de inhoud af. "We maken radio", legt Vandenhaute. "En dat proberen we zo goed mogelijk te doen. En dus hebben we niet alleen nieuwe feiten nodig maar ook iemand die ze kan vertellen." En dus is er meteen groot enthousiasme voor een verhaal over de Noordse Stern, een vogel die 90.000 kilometer per jaar blijkt te vliegen. "Kunnen we nog eens Jan Desmet bellen", klinkt het unisono. De Brugse vogelaar blijkt zowat de ideale praatgast voor Nieuwe feiten. Kennis van zaken, een goede verteller en, ook belangrijk, iemand die de vaak wat tongue-in-cheek presentatiestijl van Vandenhaute wel kan smaken. Ook Vaticaankenner Tom Zwaenepoel is zo iemand. Meteen een extra reden om nog eens een item over de paus op de longlist te zetten.

Koffie bij de buren

Koffie haalt de redactie van Nieuwe feiten bij de buren van de RTBF. Niet alleen omdat de koffie daar beter is maar ook omdat een trip naar de Franstalige kant van het omroepgebouw volgens Vandenhaute voor een instant vakantiegevoel zorgt. Dat de RTBF-keuken om halfdrie de deuren sluit, zet bovendien wat tijdsdruk op de redactievergadering. Die moet om 14.24 uur stipt afgelopen zijn, willen Vandenhaute en co. niet de rest van de namiddag koffie drinken uit de VRT-automaat. De expeditie naar de RTBF is ook het moment om nog eens na te denken over de onderwerpen die net daarvoor in snel tempo passeerden.

"Ons programma drijft op nieuwsgierigheid", vertelt Vandenhaute. "De zoektocht naar de 'tiens', zoals wij die noemen. Soms is een woord genoeg om onze interesse te wekken. Neem nu de Antigoon-toets. Plots duikt die deze week in de krantenkolommen op. Blijkbaar voldeed het onderzoek in het kader van Operatie Kelk niet aan die test. Dan willen wij weten wat die test precies inhoudt en waarom die in godsnaam Antigoon heet."

Stemmen tellen

Met een deadline die al zachtjes begint te zeuren is het hoog tijd om te bepalen op welke verhalen vandaag ingezet wordt. Vandenhaute schrijft alle ideeën die de eerste vergadering overleefden op een bord, waarna het stemmen kan beginnen. Een perfect democratisch proces. Elke redacteur laat weten wat hem of haar het meest interessant lijkt. Die stem levert het onderwerp op het bord een ster op. Onderwerpen die na het conclaaf de meeste sterren hebben, krijgen prioriteit. De andere belandden op de reservelijst. Dat betekent trouwens niet dat het programma in zijn definitieve plooi ligt. "Nu komt het er op aan om zo'n verhaal zo snel mogelijk hard te maken", vertelt Demol. "Is het wat we ervan verwachten? Krijgen we de juiste persoon aan de lijn? Is dat niet het geval, dan schakelen we over op onze reservelijst. En ondertussen houden we natuurlijk ook de actualiteit in de gaten. Gebeurt er iets wereldschokkends dan gooien we het programma helemaal om."

Spitsuur

Dat hard maken van een verhaal lukt de ene dag al beter dan de andere. Vandaag is een dag van het tweede soort. Voorbeeldgast Jan Desmet geeft niet thuis en dus moet Jasper op zoek naar een andere vogelkenner. De Nederlandse ornithologische vereniging die de Noordse Stern bestudeerde, is nog tot eind augustus op expeditie en ook de andere namen op het lijstje 'bekende vogelaars' zijn het bos in. "Probeer anders Erik Matthysen, de broer van Hugo", oppert Demol. Een korte check op Google leert dat de bioloog in kwestie gespecialiseerd is in vossen, maar wanneer Jasper hem aan de lijn krijgt blijkt dat hij ook wel wat over sternen weet. In het voorgesprek dat volgt, legt Jasper de toekomstige gespreksgast uit wat hij van het telefoontje van Lieven kan verwachten en probeert hij tegelijk wat extra info los te peuteren. Info die moet dienen om Vandenhaute te briefen, zodat die zijn intro en zijn vragen wat scherper kan schrijven.

Ondertussen haakt ook een andere graag gezien gast af. Chloé had gehoopt dat de miraculeuze redding van een baby uit een Chinese rioolbuis dokter Hendrik Camus zou inspireren tot een bevlogen uitleg over het overlevingsinstinct van baby's. Maar de dokter staat in de operatiekamer en is dus onbereikbaar. "Een andere gynaecoloog vinden is niet zo'n probleem", legt ze uit. "Maar hij of zij moet het ook wel kunnen uitleggen. Aan mij om dat tijdens het voorgesprek te bepalen." En dat is moeilijker dan het lijkt. "Soms krijg je in zo'n voorgesprek een perfecte uitleg in gewone mensentaal. Maar wanneer het dan voor 'echt' is, beseffen ze plots dat er mensen meeluisteren en krijg je een veel academischere uitleg."

Plaatjes kiezen

De onderwerpen zijn gevonden, de gespreksgasten vastgelegd. Hoog tijd om de uitzending te kruiden, zoals dat in het jargon van Nieuwe feiten heet. En omdat het nu eenmaal radio is, gebeurt dat met muziek. Demol en Vandenhaute werpen nog een laatste blik op de onderwerpen op het bord en gaan op zoek naar bijhorende platen. Dat gaat zo: Demol neuriet, Vandenhaute keurt. "Die Noordse Stern is geen echte meeuw, ik weet het, maar zouden we toch niet voor een een streepje Jonathan Livingstone Seagull gaan?", oppert Demol. Wanneer hij het refrein van 'Skybird' aanheft, is Vandenhaute meteen mee. "Doen we!" Een paar muisklikken later is het nummer de playlist binnengedrongen.

Ook met het item over de paus weet Demol raad. Bij de intro van 'Sympathy for the Devil' lijkt Vandenhaute nog te twijfelen, maar wanneer Demol toe is aan de eerste 'woo hoo' springt hij op de kar. "Perfect! Voeg maar toe." "Dat is wat radiomaken zo fantastisch maakt", vindt Demol. "Je kiest het juiste nummer en een paar minuten later gaat dat ook effectief op antenne. Fantastisch toch."

Die muziek is een essentieel onderdeel van het programma, zal Vandenhaute later zeggen. "Het is een manier om het verschil met andere programma's te maken. De platen die Jan en ik in de playlist binnensmokkelen, geven het programma een bepaalde luchtige toon die past bij het tijdstip waarop we op antenne gaan. Om zeven uur wordt er al eens een drankje geschonken, de rush van de dag is voorbij. We maken een vriendelijk programma en daar hoort ook vriendelijke muziek bij."

Het dagboek

De uitzending van zeven tot acht was uiteindelijk het rustigste moment van Vandenhautes dag. "Dat is het meestal", vertelt hij. Terwijl Dimitri Verhulst in een vooraf opgenomen dagboekfragment zijn ziel op tafel legt, doet Vandenhaute hetzelfde. "Dit programma is een ongelooflijk geschenk. Ik werk al vijfentwintig jaar voor dit huis, maar nog nooit heb ik me zo goed in mijn vel gevoeld."