‘Het is niet omdat ik geen gelijk krijg, dat ik geen gelijk heb’

G

uido Camps (60) waarschuwt ons op voorhand. Best mogelijk dat ons gesprek wordt onderbroken. Peeters & Pichal gaan bellen, ze willen uitleg over de kop in De Standaard. ‘Boeman Electrabel dreigt met ontslag’, staat er op de voorpagina. Het laat zich raden dat het ingelijste artikel eerstdaags aan de muur van zijn kantoor prijkt, naast het portret dat al eerder door dezelfde journalist werd geborsteld. ‘De boeman van de energiesector’, luidde het toen. Dat energie en Electrabel in België haast synoniemen zijn, de prijzendirecteur van energieregulator CREG zal het niet tegenspreken. Wat vindt hij overigens van het epitheton boeman? Hij haalt de schouders op, maar zijn grijns spreekt boekdelen. Prima geuzennaam voor Guido Camps.

Behalve een waarschuwing heeft hij voor ons nog een beperking in petto. Geen vragen meer over zijn privéleven, want zijn vrouw vindt dat het welletjes is geweest. Dat de man uit Muizen bij Mechelen op zijn dertiende wees is geworden, en dat hij als houder van een A2-diploma via de middenjury toch nog aan universitaire diploma’s in de toegepaste economische wetenschappen en bedrijfsfinanciën is geraakt, we hebben er dus geen zaken mee. Na vijf minuten is het al zover. Peeters & Pichal aan de lijn, Camps spreekt naar goede gewoonte klare taal. Ja, het is hem menens. Stel dat de Nationale Bank straks tot de bevinding komt dat niet de CREG maar Electrabel gelijk heeft in de cijferoorlog over de nucleaire rente. Dat Electrabel in 2007 dus 652 miljoen euro winst uit de kerncentrales heeft gepuurd en geen 1,75 tot 1,95 miljard, zoals de CREG beweert. Dan verliest hij al zijn geloofwaardigheid en zit er niks anders op dan ontslag te nemen. De consument verdient immers een betere prijzendirecteur dan de dommerik die hij dan zou blijken te zijn. Maar, voegt Camps er ietwat mysterieus aan toe, dat zou ook betekenen dat we alle ambities voor de liberalisering van de Belgische elektriciteitsmarkt definitief kunnen opbergen.

Nucleaire winst

Niet dat die hele liberalisering staat of valt met zijn persoontje of met zijn mandaat. Na het radio-interview legt hij het verband haarfijn uit. “Als Electrabel gelijk heeft, dan moeten we ophouden met leuteren over superwinsten. De totale nucleaire winst in 2007 zou dan 750 miljoen euro bedragen, waarvan Electrabel er 652 miljoen heeft opgestreken. Dat is een normaal operationeel resultaat voor een bedrijf van die omvang. Als ze dus geen superwinsten boeken, dan moeten we die mensen met rust laten. Maar dan kunnen ze ook rustig blijven werken tegen voorwaarden die geen enkele concurrentie toelaten. We hebben bij de CREG de berekening gemaakt. Terwijl Electrabel tegen een kostprijs van 20 euro per megawattuur produceert, moeten nieuwe spelers met minimaal 35 euro per megawattuur rekening houden. Dat verschil valt niet te overbruggen, met zo’n competitievoordeel zit de Belgische markt op slot.”

Er zit een vreemde maar veelzeggende kronkel in de redenering. Het gelijk aan de kant van Electrabel impliceert immers dat de Nationale Bank ook de kostprijsberekening van de CREG verwerpt. Zelf hanteert de stroomproducent 28 euro per megawattuur. Idem dito voor de gemiddelde verkoopprijs. Gaat de CREG uit van een groothandelsprijs van 54 euro per megawattuur, dan houdt Electrabel het op 45 euro. Vermenigvuldig die variabelen met de 46 terawattuur nucleaire stroom die jaarlijks wordt geproduceerd, en het verschil tussen 750 miljoen en 1,5 miljard euro winst wordt duidelijk. Het spagaat is nog veel groter als ook de via Electrabel Customer Solutions gerealiseerde winsten op de kleinhandelsmarkt worden verrekend. In dat geval zou de nucleaire rente in 2007 zelfs rond de 2.1 miljard schommelen. Maar zoals Camps zelf toegeeft: als de Nationale Bank de thesis van Electrabel volgt, dan stort zijn hele cijferconstructie met gemiddelde productiekosten en verkoopprijzen als een kaartenhuisje in elkaar. Logischerwijs gaat dan ook zijn sombere conclusie over de liberalisering van de elektriciteitsmarkt voor de bijl. Wat houdt nieuwe spelers immers tegen als het productievoordeel van Electrabel helemaal niet onoverbrugbaar is? Maar die op het eerste gezicht voor de hand liggende conclusie wijst hij resoluut af. “Ik blijf bij mijn cijfers”, zegt Camps. “Ook als ik straks door de Nationale Bank word teruggefloten. Het is niet omdat ik geen gelijk krijg, dat ik geen gelijk heb.”

Cijferfreak

Typisch Camps? Pedant, koppig, dossiervreter, olifantenvel, botterik: allemaal eigenschappen die hem worden toegedicht. De keuze uit het palet varieert naargelang de bron. Het mag niemand verwonderen dat Luc Barbé, energiespecialist van Groen! en in een vorig leven kabinetschef van Ecolo-staatssecretaris voor Energie Deleuze, vooral positieve karakteristieken benadrukt. “Ik heb in 2000 zijn benoeming mee aangestuurd”, zegt hij. “De CREG, dat was nog een erfenis van Dehaene. De wet voorzag in zes directeursfuncties. Die hadden we louter politiek kunnen invullen, één mandaat voor elk van de zes partijen van paars-groen. Maar in de plaats daarvan hebben we Selor ingeschakeld om alle kandidaten aan een assessment te onderwerpen. Dat gebeurde objectief, de MR-kandidaat is bijvoorbeeld nooit geslaagd. Gevolg is dat ook enkele kandidaten zonder politiek stempel benoemd raakten. Zo is Camps er bij gekomen, hij was toevallig op zoek was naar een nieuwe uitdaging.” Barbé staat nog altijd pal achter die benoeming. “Camps is een cijferfreak die zich door een sterke ploeg laat omringen. Zijn stijl is hoekig, hij neemt geen blad voor de mond. Sommigen schrikken daarvan, vooral bij Franstaligen komt zijn directheid bot over. Maar beweren dat zijn persoonlijkheid de oorzaak is van de conflicten waarin hij vaak verzeilt? Dat is een flauw excuus. Als Camps vele vijanden maakt, dan is dat doodeenvoudig omdat hij zijn werk doet. Neem nu de distributienetwerkbeheerders, de intercommunales die zich in Eandis en Infrax hebben verenigd. Die zijn door toedoen van Camps al heel wat miljoenen kwijtgespeeld. Zo word je niet populair bij burgemeesters en schepenen die de dividenden aan hun neus zien voorbijgaan, dat scheelt algauw een zwembad of een strook kasseien. Weet u was pas echt zorgwekkend zou zijn? Een regulator die binnen zijn sector geliefd is. Van de bankencommissie werd gezegd dat ze te dicht bij de financiële wereld stond. Welnu, we zien wat er van gekomen is.”

Daniël Termont (sp.a) is een van die mensen uit wiens zakken Camps geld heeft geklopt. Veel geld, want behalve burgemeester van Gent is Termont ook voorzitter van de gemeentelijke gasholding Publigas en van gastransportbedrijf Fluxys. Het was slikken toen de CREG in 2008 de transitcontracten voor aardgas in één klap met 75 procent devalueerde. De timing kon niet slechter, want de doorvoerrechten waren zowat de kroonjuwelen van het door GDF Suez en Publigas gezamenlijk gecontroleerde Distrigas, dat destijds te koop stond. “Ik ken Camps al sinds de oprichting van de CREG”, zegt Termont. “We zijn het niet altijd eens, we hebben al verschillende processen tegen de CREG gevoerd. Maar dat doet niks af aan mijn respect. Camps is zeer intelligent en kent zijn dossiers door en door. Ik sta zelf bekend als een dossiervreter, maar tegen hem moet ik het onderspit delven. Hij is een harde onderhandelaar, iemand die op zijn zachtst gezegd erg overtuigd is van zijn eigen gelijk. Zijn directe stijl vind ik geen probleem, ik ben namelijk ook zo. Hij heeft trouwens gevoel voor humor. Het ene moment zitten we keihard te discussiëren, een minuut later trappen we samen lol.”

Geert Versnick (Open Vld), schepen in Gent en voorzitter van de koepel van distributienetbeheerders Eandis, zit op dezelfde golflengte. Typering als ‘intelligent’, ‘gezegend met een groot strategisch doorzicht’ en ‘recht voor de raap’, borrelen spontaan op. Nochtans was de relatie met de regulator bij wijlen barslecht. “Op zeker moment hadden we niet minder dan 250 rechtszaken tegen de CREG lopen”, zegt Versnick. “Het was kort na de opstart van de regulator, we waren het over vijf principes oneens. In die tijd moest elk van onze zeven intercommunales om de drie maanden een tariefplan indienen, zo liep het aantal rechtszaken natuurlijk snel op. Intussen werden in de meeste van die dossiers al lang compromissen gesloten. Kijk, Camps is geen bullebak. Als je met redelijke argumenten komt, dan luistert hij. Denk maar aan de pas aangekondigde tariefverhoging waarmee de distributienetwerkbeheerders de explosie van groenestroomcertificaten willen compenseren. Dat heeft de CREG vroeger dan gepland toegestaan, omdat Camps beseft dat we er anders nog kosten voor de prefinanciering moeten bovenop doen.”

Voetbal

De transitcontracten van Distrigas, het is een dossier waarop Guido Camps graag terugblikt. “De regering had onze beslissing geschorst”, zegt hij. “Wij hebben die schorsing op onze beurt naast ons neergelegd. Daar is natuurlijk een rechtszaak van gekomen, zelfs het Grondwettelijk Hof heeft zich er mee bemoeid. Het heeft zeven jaar geduurd, maar we hebben die zaak gewonnen. Intussen staan we op het punt een compromis te sluiten over die gastransitrechten, wellicht wordt er bij 168 miljoen euro afgeklopt. Niet slecht als je bedenkt dat Suez en Publigas beginnen onderhandelen zijn over 1.2 miljard.”

Teruggefloten worden door de regering, het overkomt de CREG wel vaker. Enkele weken geleden haalde ook CREG-voorzitter François Possemiers fors uit, naar minister van Energie Paul Magnette (PS). Als hij onze adviezen toch in de wind blijft slaan, liet Possemiers optekenen, dan moet hij maar de politieke moed hebben om ons af te schaffen. “Ik sta daar volledig achter”, zegt Camps. “Wat baat het als je rapporten publiceert terwijl er niks mee gebeurt? Wij zitten hier niet voor ons plezier, het is de consument die ons betaalt. Kijk maar eens op je energiefactuur. De federale bijdrage, daar worden wij van betaald.” Het was Magnette die de studiedienst van Nationale Bank als scheidsrechter vorderde om de nucleaire cijferoorlog tussen de CREG en Electrabel te beslechten. “Een merkwaardig initiatief”, noemde Luc Barbé het. “De CREG is een overheidsdienst, speciaal opgericht om de energiemarkt te reguleren, volgens spelregels die wettelijk bepaald zijn. Maar als die overheidsdienst met lastige conclusies voor de dag komt, dan vraagt de regering een andere overheidsdienst om een second opinion. Dat bewijst alleen maar hoe groot de lobbykracht van Electrabel is.”

Camps zal het in de loop van het gesprek meermaals benadrukken: hij heeft vertrouwen in de objectiviteit van de Nationale Bank. “De studie gebeurt onder leiding van Luc Dufresne”, zegt hij. “Die ken ik als een bekwaam en gewetensvol man.” Niet dat hij naïef is: er wordt in dit dossier gelobbyd dat het niet meer mooi is. “Ik heb mijn antennes”, zegt hij. “ik krijg wel eens telefoon, van het kabinet of de administratie. ‘Guido’, hoor ik dan, ‘ze zijn hier weer gepasseerd. En het ging de hele tijd over jouw persoon.’ Kijk, dat vind ik nu een positief teken. Het feit dat ze de hele tijd op de man spelen, bewijst dat ze geen argument hebben om mijn dossier onderuit te halen.” Of Electrabel ook rechtstreeks bij de CREG lobbyt? “Niet meer”, zegt Camps. “In het begin hebben ze het geprobeerd. Dan krijg je uitnodigingen om te gaan eten, of om naar het voetbal te gaan. Aftasten, zien hoe ver ze kunnen gaan. Niet ver, in mijn geval. Ik ga wel graag uit eten, maar ik beleef veel meer plezier aan een goed rapport met correcte cijfers dan aan een tafel in een duur restaurant. Nee, voor het echte lobbywerk moet je naar de politiek kijken.”

Wijnkelder

Het rapport van de Nationale Bank had er al een week moeten liggen. Zelf hoopt Camps het verdict uiterlijk eind april te kennen. Krijgt hij gelijk, dan zal Electrabel diep in de portefeuille moeten tasten. De regering kan dan geen genoegen meer nemen met de jaarlijkse taks van 250 miljoen, vastgelegd in het protocolakkoord van 2009 als compensatie voor het langer openhouden van de oudste kernreactors. Camps: “Dat is waar Magnette zich heeft laten rollen. Die 250 miljoen sloeg alleen op Doel 1, Doel 2 en Tihange 1. Maar Electrabel heeft de indruk gewekt dat die taks voor het volledige park van zeven reactors telde. Deel 250 door 3 en vermenigvuldig dat weer met 7, dan krijg je al een heel ander verhaal. Als wij onze slag thuis halen, dan zal Magnette nog een serieuze bocht moeten maken, en pleine publique.”

Als de superwinsten worden bewezen, moet de regering volgens Camps twee vliegen in één klap slaan. “Taxeer het nucleaire competitievoordeel weg, zodat er eindelijk ruimte komt voor nieuwe stroomproducenten op de Belgische markt. De opbrengsten, die gebruik je om de overgang naar hernieuwbare energie te financieren. Dan hoeven we alvast niet meer in de zakken van de consument te zitten om de groenestroomcertificaten te betalen.” Maar wat als het dubbeltje toch naar de verkeerde kant overhelt? Hij overloopt met ons het rampscenario waarin het schrijven van zijn ontslagbrief slechts het eerste bedrijf vormt. “Als ik verlies, kan ik niet meer onder mensen komen”, stelt hij vast. “‘Ben jij die dommerik die zo slecht kan rekenen?’, zullen de mensen zeggen. Dan moet ik een zak over mijn kop trekken, of gaan schuilen in mijn kelder waar gelukkig een paar flessen wijn liggen. Als die leeg zijn, zal het wel overgewaaid zijn, zeker?” Weer die grijns. Rampscenario? Het is duidelijk dat hij er zelf geen snars van gelooft.