Gerecycleerd idee: statiegeld

Wie langs Vlaamse bermen passeert, moet niet veel moeite doen om ze te vinden: de blikjes en plastic flesjes frisdrank of bier die zomaar weggegooid zijn. Jaarlijks belanden er zo naar schatting een kleine twee miljoen in het groen, broederlijk gelegen naast sigarettenpeuken en bananenschillen.

De nieuwe Vlaamse regering wil alvast kijken of ze iets aan dat probleem kan doen. In het nieuwe regeerakkoord kondigt de regering aan "een impactanalyse te doen van de invoering van statiegeld op (plastic) flessen en blik." Want als de mensen statiegeld moeten betalen - hoeveel is nog onbekend - zullen ze wel twee keer nadenken voor ze hun lege blikje weggooien. Beter is het dan om die blikjes en flesjes terug naar de winkel te brengen of in speciale verzamelautomaten te gooien en het statiegeld te recupereren.

Het idee is vrij oud: minister van Leefmilieu Vera Dua (Groen) pleitte er al in 2001 voor. Maar het probleem is des te acuter, zegt de Gentse schepen van Milieu Tine Heyse (Groen). Zij vroeg enkele weken geleden aan de Vlaamse en federale overheid al om statiegeld op blikjes en PET-flessen in te voeren. "Dat rondslingerende afval kost de steden en gemeenten veel geld. We moeten daar veel mensen voor inzetten om het te kunnen oprapen. Ik ben blij dat deze kapstok er nu is en dat de discussie voortgezet zal worden. Want er is vraag naar: na mijn oproep heb ik ontzettend veel positieve reacties gekregen."

De Vlaamse regering kan bij de invoering van dat blikjesgeld alvast rekenen op de steun van de Waalse gewestregering, die in haar regeerverklaring aankondigde hetzelfde te willen doen. Kersvers minister van milieu Carlo di Antonio (cdH) diende al in 2011 een voorstel in om dat in te voeren.

Daklozen

Als de regeling er komt, zou België het voorbeeld volgen van ondertussen al een fiks aantal landen. Duitsland voerde in 2003 een Einwegpfand in van 25 eurocent op blikjes en plastic flessen tussen 0,25 en 3 liter. Een regeling die voor minder afval zorgde, wees onderzoek uit. Ook de Scandinavische bewoners betalen statiegeld op plastic flessen en blikjes, evenals de Nederlanders, die 25 eurocent extra betalen op plastic flessen. Diverse Amerikaanse staten doen hetzelfde. In New York bijvoorbeeld betaal je 5 dollarcent (4 eurocent) extra voor een blikje. Omdat veel mensen zich daar niets van aantrekken, leveren die weggegooide blikjes veel daklozen en armen extra geld op.

De voordelen van het statiegeld mogen al duidelijk zijn, de situatie in België is niet te vergelijken met vele andere landen, merken de tegenstanders op. Mede dankzij de invoering van de blauwe vuilniszak is België wereldwijd koploper als het op recycleren aankomt. Volgens een studie van de Europese Aluminiumvereniging wordt in België nu al 97 procent van de blikjes gerecycleerd. Een immens aantal, als je weet dat er in de Benelux 5,4 miljard blikjes geproduceerd worden.

Schone bermen

Statiegeld op blikjes en plastic flessen is daarom niet verstandig, zegt Youri Sloutzky van Fost Plus, de organisatie die verantwoordelijk is voor de gescheiden afvalophaling. "Het is duur, omdat je een nieuwe afvalstroom moet opzetten naast de PMD-zakken. Bovendien straf je zo ook de mensen: zij moeten die blikjes en plastic flessen dan zelf terugbrengen, terwijl die nu opgehaald worden door de vuilniskar."

Sloutzky geeft toe dat statiegeld invoeren voor minder zwerfvuil zal zorgen, maar dat betekent volgens hem niet dat de bermen daardoor in één klap opnieuw proper worden. "Blikjes zijn maar een klein deeltje van het afval. De openbare plaatsen zullen dus nog steeds gereinigd moeten worden. Daarom pleiten we voor de voortzetting van sensibiliseringscampagnes, iets wat we nu al samen met de Vlaamse overheid doen. De mensen moeten hun gedrag veranderen en de introductie van de blauwe PMD-zak heeft bewezen dat dit mogelijk is."

BLIKJES EN PLASTIC FLESSEN

België

Zwerfvuil: 2 miljoen stuks per jaar

Recyclage via PMD-zak: 97%

Benelux

Totale productie blikjes: 5,4 miljard (2013)

Statiegeld in andere landen

Duitsland: 25 cent

Nederland: 25 cent

VS (sommige staten): 4 cent