'We zijn het liberale recept kwijt'

Egbert Lachaert (35) heeft zijn speeches klaar. Zowel die van verliezer als die van de nieuwe voorzitter van Open Vld. Als hij eerlijk is, weet hij dat de kans groot is dat hij vanmiddag de eerste zal mogen bovenhalen. "Maar ik geloof wel dat het nek-aan-nek zal zijn. Als het enkel van de leden zou afhangen, zonder mobilisatie vanuit de partijstructuren, dan zou ik echt een serieuze kans hebben om het te halen. Ik merk dat aan de reacties op de debatten die Gwendolyn en ik gevoerd hebben, aan de mails die ik krijg." Daaruit blijkt een groot enthousiasme voor zijn socio-economische verhaal, zegt Lachaert. "De mensen zeggen mij: als jullie daar nu eens werk van zouden maken, dan komen we terug."

Uw socio-economische verhaal is er eentje van teruggaan naar de basis, maar dat is nu net wat een partij in crisis niet mag doen, leren we uit de analyse van Noël Slangen.

"Daarin verschillen we van mening. Het is het verhaal van Colruyt en Delhaize versus Carrefour. Carrefour probeert te veel tegelijk te doen, Colruyt en Delhaize hebben een duidelijk doel en kunnen focussen. Open Vld moet een voorbeeld nemen aan Colruyt en Delhaize. Anders weet niemand nog waarmee ze jou als partij moeten associëren. Laat ons nu, in een economische crisis, eens beginnen met echte liberale recepten op tafel te leggen."

Dan gaat u precies doen wat Alexander De Croo verweten werd: te weinig inzetten op verbreding.

"Je moet het natuurlijk kunnen verkopen. Willy De Clercq zei veertig jaar geleden: je kunt geen sociaal paradijs bouwen op een economisch kerkhof. Dat is de boodschap. Die hoeft niet koud en kil en enkel voor ondernemers te zijn. Laat ons de taart zo groot mogelijk maken zodat we voor iedereen voldoende stukken hebben om ieders welvaart te garanderen. Dat is liberalisme. Probleem is dat we het recept kwijtgeraakt zijn voor hoe we die taart moeten bakken.

"Open Vld zit dertien jaar in de regering, maar heeft nog steeds geen werk gemaakt van die fiscale hervorming. Werken, dat moet opnieuw aantrekkelijker gemaakt worden. Ons verhaal moet opnieuw scherp gesteld worden, we moeten opnieuw op zoek naar onze recepten vanaf een blanco blad."

Die analyse maakt Gwendolyn Rutten grotendeels toch ook?

"Gwendolyn heb ik nog niet horen zeggen dat ze vanaf nul wil herbeginnen. Pas op, we kunnen het wel met elkaar vinden. We hebben de afgelopen weken al veel te horen gekregen: 'Wie het ook wordt, de partij krijgt een goede voorzitter.' We zouden ook een goed duo naar de toekomst zijn. Het enige waar ik een probleem mee heb is dat de hele partijtop achter haar stond bij haar voorstelling. Zij bezoedelen die jonge, frisse kracht, die hun steun daar eigenlijk niet nodig heeft."

Je zou toch net zo goed kunnen zeggen: eindelijk eendracht in die partij.

"Het is nogal gekunsteld, hé? En het is in strijd met onze basisprincipes. Ik heb me een dag later dan Gwendolyn kandidaat gesteld, maar de partijtoppers stonden wel al achter haar op die trap. Ze hadden eerst alle kandidaturen en het democratische proces moeten afwachten. Dat is heel slecht gevallen bij de leden."

Bij die partijtoppers zijn ook vrienden van u, zoals Alexander De Croo, Mathias De Clercq en Els Ampe. Bent u niet ontgoocheld dat ze u niet hebben gesteund?

"Iedereen heeft het recht om zijn keuze te maken. Ze wisten dat ik me aan het voorbereiden was, maar misschien dachten ze dat ik het niet echt zou doen. (monkellachje)

"De laatste dagen merk ik dat iedereen zich openlijk moet uitspreken voor Gwendolyn. Ook Alexander, die zich eerst op de vlakte wilde houden. Ik hoor ook wel van anderen hoe dat verloopt. Het is paniekvoetbal. Ik heb in het begin ook gezegd dat ik een kritische analyse miste. En wat zie je vandaag? Ze nemen dat over. Een aantal van die toppers slaat plots mea culpa. Beetje laat, nee?"

U bent voor de publieke analyse, maar vindt het een schande dat de kritische nota van Noël Slangen begin deze week naar de pers gelekt werd. Hoe valt dat te rijmen?

"Inhoudelijke opmerkingen, die moeten publiek kunnen. Strategische keuzes moeten ook openlijk besproken kunnen worden. Wat niet kan, is mensen publiekelijk te schande maken zoals in de nota gebeurt. De Vlaamse fractie wordt daar onterecht heel zwaar door de mangel gehaald en dat is maar een van de voorbeelden. Dat is geen opendebatcultuur maar openlijk ruzie maken. Daar pas ik voor. Wie het ook haalt straks, het wordt een geweldige uitdaging om een stuk ethiek en discipline in die partij te krijgen. We zullen elkaar daar ook in steunen."

Vindt u dan dat de liberalen in het Vlaams parlement zo'n goede beurt maken?

"Het probleem van het Vlaamse niveau is dat het overschaduwd wordt door het federale. De belangrijkste domeinen zitten nog steeds federaal, er is daar ook veel meer passie in het debat. De Vlaamse fractie raakt daardoor veel minder in de media. Je kunt dat een capabele man als Sas Van Rouveroij (Vlaams fractieleider van Open Vld, AVB) toch niet verwijten? Vlaams in de oppositie en federaal in de meerderheid: dat is een slechte combinatie. Ofwel in beide, ofwel nergens."

Dus in 2014 is het alles of niets?

"Als het van mij afhangt wel, ja. Maar zeg nooit nooit. Alexander De Croo wilde ook in de twee regeringen zitten. Maar bon, het bleek uiteindelijk niet mogelijk om én het land te redden, én in te breken in de Vlaamse regering. Het was onze wens niet om toe te treden tot de federale regering vorig jaar. Maar er was geen andere optie meer, gezien de economische toestand van het land. Dus wilden we dan wel in Vlaanderen ook deel uitmaken van de regering. Maar daar heeft minister-president Kris Peeters (CD&V) een stokje voor gestoken. Ik was er niet bij, maar dat is toch hoe ik hoor dat het gelopen is."

Hugo Camps omschreef u als volgt: "In u kan ik geen zweetdruppel herkennen. Hooguit wat N-VA-parfum. Ga dus lekker golf spelen."

"Als je iedere dag een column moet schrijven, zit je er al wel eens naast zeker? Ik speel voetbal, geen golf. (lacht) En wat dat N-VA-parfum betreft: ik leg een socio-economisch issue op tafel. Is dat een N-VA-verhaal vertellen? En omdat je een kritische analyse maakt over waarom je kiezers weglopen, loop je die partij toch niet achterna?"

Maakt u het hen niet makkelijker door al die kritiek die u zelf uit op de partij?

"Helemaal niet. De ontgoochelde mensen verwachten een eerlijke analyse en staan open om terug te keren, wanneer je begrip hebt voor hun argumenten en daar een antwoord op wil bieden. Maar je moet het wel op een eerlijke manier doen. Het gaat echt niet opgelost worden door eens van de Europese berg af te dalen, rond te kijken en te zeggen dat het allemaal fascisten zijn die weggelopen zijn. Zo ga je die mensen echt niet terugwinnen."

U komt uit een liberaal nest, wat vinden zij van uw kandidatuur?

"Mijn vriendin vindt het fantastisch, zij rijdt me iedere avond naar de debatten in alle hoeken van het land. We hebben onze kinderen niet te veel gezien de laatste tijd. Mijn vader, die drie maanden geleden overleden is (Vlaams oud-parlementslid Patrick Lachaert, AVB), zou me dit niet aangeraden hebben, denk ik. Hij was nogal consensusgericht, een trouwe partijsoldaat die altijd achter de schermen werkte. Hij bekeek alles nogal hiërarchisch. Ik ben anders, ik wil meer debat, meer openheid. De mensen die zich nu rondom mij verzameld hebben, steunen me daar ook geweldig in. Dat zijn onder meer heel wat vrienden uit mijn studententijd bij het LVSV, die ondertussen grotendeels afgehaakt hadden. Maar zodra ik mijn kandidatuur gesteld had, zaten ze plots op zaterdagochtend bij mij thuis rond de tafel, om samen mijn boodschap op de kaart te zetten en opnieuw aan die partij te gaan werken. Dat geeft mij ook enorm veel drive om voort te doen."

Ook als u het straks niet haalt?

"Absoluut, voor mij zal het nu niet stoppen. Mijn team wil ook voortdoen. Zij zouden ook een echte meerwaarde zijn voor de partij. Als ik het haal, wil ik hen zeker dicht bij mij. Als we het niet halen, moeten we toch samen blijven om te kunnen blijven wegen op die partij."

Als een aparte groepering binnen Open Vld?

"Dat heeft altijd bestaan en moet kunnen. Het zou een meerwaarde zijn voor de partij."