Ex-spoorbaas staat pal in hol van de leeuw
IJzig kalm, schijnbaar ontspannen. Zo stond ex-spoorbaas Marc Descheemaecker (N-VA) meer dan drie uur lang de leden van de parlementaire onderzoekscommissie in Den Haag te woord over het fiasco van de Fyra. Daarbij kwam hij nooit echt in de problemen.
"Chronologisch of alfabetisch?" Descheemaecker heeft tijd voor een grapje in het hol van de leeuw. Frontaal tegenover hem zit Madeleine van Toorenburg (CDA), de voorzitter van de Fyra-commissie. De blonde dame kijkt hem streng aan. Of hij de problemen van de Fyra nog eens kan opsommen?
Dat de stukken er letterlijk afvlogen, dat herinnert u zich. De geflopte hogesnelheidstrein van de Italiaanse treinbouwer AnsaldoBreda staat intussen al lang terug in Italië, maar een schuldige voor het fiasco werd nooit aangeduid. In tegenstelling tot België, waar nooit een noemenswaardig onderzoek naar de Fyra is gevoerd, organiseren onze noorderburen een onderzoeks- commissie die ministers en directeuren op het matje roept. Gisteren keken de leden van de Tweede Kamer recht in de ogen van Marc Descheemaecker (N-VA).
Reeks foute beslissingen
Al gaat het duidelijk niet alleen over hem, maar over alle mogelijke schuldigen. "Had minister Johan Vande Lanotte (sp.a) de Nederlandse overheid in 2005 niet beloofd om zelfs een extra Fyra aan te kopen?" PS'er Henk van Gerden steekt het vuur aan de lont. Het toont aan dat de frustratie bij de Nederlanders nog altijd diep zit over het feit dat de Belgen nooit echt zin hadden in de Fyra. En dat ze, zodra het fout ging, zo snel mogelijk de handen ervan aftrokken.
Opvallend: voor één keer neemt Descheemaecker het op voor zijn eeuwige aartsrivaal. Wat als hij Vande Lanotte was geweest, wil de commissie weten. Op de publiekstribune wordt hier en daar gegniffeld. "Ik, Vande Lanotte? Nu hoort u vast geschater in België", antwoordt Descheemaecker. De Nederlanders mogen volgens hem teleurgesteld zijn, maar dat neemt niet weg dat ze zelf verantwoordelijkheid dragen. "Mijn mensen hadden één taak: de verplichtingen inlossen. Niets meer. Wij gingen niet bijpassen om de Nederlandse problemen op te lossen. Not our problem."
Op de vraag of er sprake was van wettelijke onrechtmatigheden, antwoordt Descheemaecker beslist nee. "Als ik vijftien jaar later terugkijk, kan ik zeggen dat er niet één probleem is geweest met de aankoop van de Fyra. Het was een reeks van foute beslissingen."
In de problemen komt Descheemaecker nooit tijdens de hoorzitting, behalve misschien wanneer de Nederlanders uithalen naar de audit van Ernst & Young die hij in mei 2013 plotseling uit de hoed toverde. Die toonde aan dat er fouten waren gebeurd in de aanbesteding van de Fyra en legde de verantwoordelijkheid daarvoor onder meer bij Leo Pardon, de Belgische spil in het Fyra-dossier die weigerde om voor deze commissie te getuigen. Nee, een smoking gun was er niet, moet Descheemaecker toegeven. "Maar wel veel aanwijzingen. Dan is het logisch dat je een beetje defensief reageert."
Schadebeperking
Misschien kwam de lastigste vraag gisteren niet eens van de Nederlanders, maar wel uit België. Groen-oppositielid Stefaan Van Hecke postte gisterochtend een foto op Twitter nadat Descheemaecker had verklaard dat hij de keuze voor de Italiaanse treinbouwer AnsaldoBreda nooit had begrepen. Op de foto prijkt een akkoord van het directiecomité van de NMBS uit maart 2004 waarin de keuze voor AnsaldoBreda wordt vastgelegd. Daarop prijkt ook de naam van Descheemaecker. Zelf houdt die laatste vol dat hij die dag de schade kon beperken door de Fyra-bestelling terug te schroeven van elf tot drie treinen.