Energiewende is een feit: kernenergie is zo dood als een pier
Jonathan Holslag plaatst vraagtekens bij de Vlaamse energiewende. 'Zeker dat we zonder kernenergie kunnen?', luidt de licht provocerende vraag (DM 18/7). Een korte repliek.
De jongste maanden lezen we regelmatig over 'disruptieve technologieën'. Uber zet de taxiwereld op zijn kop en Airbnb de hotelwereld. De belangrijkste revolutie heeft echter plaats in de energiesector. Er is een echte energiewende of energierevolutie aan de gang. Op tal van plaatsen in de wereld wordt massaal geïnvesteerd in hernieuwbare energiebronnen en energie-efficiëntie. In 2014 kenden wind- en zonne-energie een groei van respectievelijk 10 en 38 procent. Sinds 2000 steeg de nieuwe productie aan windenergie achttien keer meer dan die van nieuwe nucleaire productie. Terwijl kernenergie in 1996 nog goed was voor 18 procent van de mondiale elektriciteitsproductie, zit het nu nog maar aan 11 procent. Er is geen nucleaire renaissance. Kernenergie is mondiaal op zijn retour. De trend is duidelijk: hernieuwbare energiebronnen en energie-efficiëntie.
Waarom is kernenergie op zijn retour? In de eerste plaats omdat het zo verschrikkelijk duur is. De kosten van twee nieuwe derdegeneratiereactoren in Finland en Frankrijk werden op 3,2 miljard euro geschat. De laatste raming zit al op 8,5 miljard. Terwijl hernieuwbare energie door de jaren heen goedkoper werd, zie je bij kernenergie het omgekeerde. De nucleaire sector probeert dat beeld te corrigeren door om de zoveel jaar nieuwe projecten te lanceren. De derde generatie reactoren zou een grote stap vooruit zijn. De projecten in Frankrijk en Finland bewijzen het omgekeerde.
Dan is er de zogenaamde vierde generatie reactoren. Het gaat om projecten op papier en experimentele reactoren zonder enige zekerheid dat ze ooit leiden tot veilige en betaalbare elektriciteitsproductie. Na jaren onderzoek naar technologie op het vlak van vermindering van nucleair afval staan we nog niet aan het begin van een oplossing.
Het is dan ook niet te verwonderen dat ook de traditionele energiereuzen van koers veranderen. Het Duitse bedrijf Eon heeft vorig jaar de fossiele en nucleaire productie in een apart bedrijf gestopt - een 'energy bad bank' - en gaat volop voor hernieuwbare energie en energiediensten. Engie, het vroegere GDF Suez, heeft deze maand een analoge operatie bekend gemaakt. Terwijl baas Gerard Mestrallet jarenlang voor kernenergie pleitte en storm liep tegen hernieuwbare energie, klinkt het nu helemaal anders: "Zonne-energie is geen gesubsidieerde niche, maar mainstream en zal tot de kern van onze energiesystemen van de toekomst behoren. Het is goedkoper dan de nieuwe kerncentrales." Die mensen hebben dus hun rekening gemaakt. Zij zien geld in hernieuwbare energie en energie-efficiëntie.
Of kijk naar China. Het investeerde in 2014 83 miljard dollar (76,64 miljard euro) in hernieuwbare energie, dat is negen keer meer dan in kernenergie. Windmolens alleen al produceerden er vorig jaar meer elektriciteit dan kerncentrales. De Duitse energiewende is er een zonder kernenergie. In eigen land beweegt het ook. De CD&V organiseerde samen met Greenpeace, WWF en de Bond Beter Leefmilieu, een studiedag over de Duitse energiewende.
Ronny Belmans, professor aan de KU Leuven en CEO van EnergyVille, wees jarenlang op kernenergie als noodzakelijk element in de energiemix, maar heeft de bladzijde omgedraaid. "Voor kernenergie is geen rol meer weggelegd. De toekomst van kernenergie is zo dood als een pier." Maar met de verlenging van de levensduur van Doel 1 en Doel 2 gaat België de andere richting uit.
Terwijl een recente studie van Ernst & Young duidelijk maakte dat kiezen voor meer hernieuwbare energie een positieve impact heeft op ons bbp, de tewerkstelling, onze fiscale inkomsten en de handelsbalans.
Nog kort over de twijfels van Holslag dat het alternatief minder milieuvriendelijk zou zijn. We kunnen perfect uitstappen uit kernenergie en minder broeikasgassen uitstoten. Dat is een kwestie van investeren in energie-efficiëntie en hernieuwbare energiebronnen. Het gerenommeerde Fraunhofer Instituut becijferde al in 2003 dat België zijn klimaatdoelstellingen kan respecteren en uit kernenergie stappen. Een studie van het Federaal Planbureau uit 2008 kwam tot hetzelfde besluit. Daarnaast blijft er natuurlijk de uitzichtloze problematiek van het nucleaire afval.
De energierevolutie is dus aan de gang op tal van plaatsen in de wereld. Landen als Duitsland en China en grote bedrijven als Eon gooien het roer drastisch om, op basis van zakelijke argumenten. Vlaanderen en België staan voor een tweesprong: mee actor worden in die energierevolutie of, zoals Frankrijk, zich blijven vastklampen aan een zestig jaar oude technologie die haar beloften nooit heeft waargemaakt.