Openbare omroep zegt ja tegen 'Drank & drugs'

"Als je bitch wil chillen is 't geen probleem, dan ga ik erheen/Ik kom niet alleen want ik heb drank en drugs/ik heb drank en drugs." Ondersteund door een wat eentonige beat rappen de Nederlanders Lil' Kleine (20) en Ronnie Flex (23) over de geneugten van alcohol en pillen. Dankzij een vlot bekkend refrein en oneliners als "Alle tieners zeggen ja tegen MDMA" scoorde het duo de voorbije weken een gigantische zomerhit in Nederland, met de hoogste plaats in de hitlijsten en 7,7 miljoen views op YouTube. En nu is het nummer hard op weg om dezelfde weg op te gaan in Vlaanderen. In de Ultratop staat het na twee weken al op 23 en was het vorige week het snelst stijgende nummer.

Alleen, die boodschap, kan dat wel? In Nederland brandde al een debat los, want kleine kinderen die zomaar meezongen dat ze aan de MDMA wilden is voor velen een brug te ver. In kranten verschenen opiniestukken, in de Tweede Kamer werden er opmerkingen over gemaakt... Iedereen heeft er wel een mening over, al gaat het dan altijd over die MDMA en niet bijvoorbeeld over de weinig vrouwvriendelijke tekst. "Het is bijna terug naar de jaren 30, die commotie over de inhoud van een nummer", vond de radio-dj Giel Beelen het wel leuk. "Het is nostalgisch. Ik krijg er een soort warm gevoel van vanbinnen. 'Dat schorremorrie, dat doet dat toch maar allemaal in die rapmuziek van tegenwoordig. Het zou verboden moeten worden.'"

De discussie die in Nederland los barstte doet wat denken aan het debat dat zo vaak los barst als een tiener met een geweer aan het moorden slaat op een school: het zijn die computerspelletjes waarin je op alles en iedereen moet schieten die dat geïnspireerd hebben. Door nu te zingen over MDMA en andere drugs spoor je jongeren aan om van het spul te proeven, wordt gevreesd. "Als je denkt dat dat de norm is, ga je je daarnaar gedragen", omschreef een Nederlandse pedagoog het mogelijke effect van het nummer.

Zonder discussie

Alleen, net zoals er geen enkel wetenschappelijk onderzoek een oorzakelijk verband tussen gamen en geweld aantoonde, is er ook nog geen gelijkaardig onderzoek over een mogelijk effect van muziekteksten op menselijk gedrag. "Dat is wetenschappelijk nooit bewezen", zegt Gerrit Kerremans, muziekcoördinator bij de VRT. "Het is ook niet omdat er veel seksistische video's zijn dat mensen op vrouwen slaan."

Bij de VRT denkt men er alvast niet aan om het nummer uit de playlists te halen. "Er is zelfs geen enkele discussie over geweest", zegt Kerremans. "Dit is ook iets helemaal anders dan het Ringlandlied (dat de VRT niet draait omdat het door een actiegroep gemaakt is, JDB). 'Drank & drugs' is een goed nummer en het is een weerspiegeling van de maatschappij: drank- en drugsgebruik is helaas ook een deel van de jongerencultuur. Het heeft geen zin dat verborgen te houden. We draaien het dus, en we gaan ervan uit dat de luisteraar verstandig genoeg is om zelf een standpunt in te nemen."

Al betekent dat niet dat de VRT alle verantwoordelijkheid ontloopt. "We zullen de clip of het nummer natuurlijk nooit op Ketnet laten zien of horen", geeft Kerremans aan. "Op MNM heeft Karolien Debecker in haar programma aandacht voor het thema, net zoals Studio Brussel daar aandacht voor had bij zijn drugsenquête. Als openbare omroep zijn we verplicht om dat soort problematiek te kaderen."

Maar een beslissing zoals die van Giel Beelen om het nummer niet meer tijdens de ochtendspits te draaien omdat veel mama's en papa's dan met de kinderen in de auto of aan de ontbijttafel zitten, wil men bij de VRT niet opleggen. "Mama's en papa's zullen hun kind zelf wel wijzen op wat kan en niet kan. We moeten ook niet heiliger dan de paus willen zijn." Al had Giel Beelen wel een originele oplossing door een alternatieve versie te laten maken met chips en cola in de hoofdrol.

Teloorgang van een generatie

Dat er zo veel ophef is over 'Drank & drugs' komt wellicht ook omdat Lil' Kleine en Ronnie Flex er in het Nederlands over rappen en zingen: het is direct en voor iedereen verstaanbaar, in tegenstelling tot bijvoorbeeld nummers van pakweg The Beatles of Bob Marley. "Als we daarop zouden moeten selecteren, moeten we de helft van onze playlist overboord gooien", zegt Kerremans. "Het bulkt in muziekteksten van de verwijzigingen naar drank- of drugsgebruik. Dat maakt nu eenmaal deel uit van de popcultuur."

Lil' Kleine en Ronnie Flex laten de hele heisa niet aan hun hart komen. De controverse doet de populariteit van hun nummer alleen maar goed, en de verwijten als zouden ze mede verantwoordelijk zijn voor de teloorgang van een generatie nemen ze niet meteen serieus. "Als jij een goede vader of moeder bent, kun je volgens mij best zorgen dat je kind van acht niet aan de MDMA gaat."