n Tracey Fell-Eisenkraft, lerares in Chinatown, over het langste schooljaar ooit 'juffrouw, gaan de Twin Towers omvervallen?'

Op 11 september werden overal in New York leerkrachten geconfronteerd met hun ergste nachtmerrie: klassen vol met angstige kinderen die vragen hadden waarop geen antwoord bestond. Tracey Fell-Eisenkraft en haar klas van dertienjarigen in Chinatown zagen de torens live instorten. Het was de tweede dag van een schooljaar dat zowel voor haar als voor haar leerlingen traumatiserend zou blijken. 'Mijn kinderen zijn in één ochtend volwassen geworden. Om halfnegen wisten grote mensen nog een hele hoop, om elf uur wisten grote mensen niets meer.'

Van onze correspondent in New York Gert Van Langendonck

'Mijn school bevond zich op zo'n kilometer afstand van het World Trade Center. Dinsdag 11 september was nog maar de tweede dag van het nieuwe schooljaar, en we waren bezig met de eerste kennismaking. Ik had de kinderen gevraagd om zich op te stellen naargelang hun verjaardag, gewoon om het ijs te breken. Het was perfect stil in de klas toen we plots een enorme klap hoorden. Dit zijn stadskinderen, ze zijn wel wat gewoon op het vlak van lawaai, maar dit was luid genoeg om iedereen te doen opkijken. Eén leerling maakte een grapje in de zin van: 'Iemand daarboven moet heel kwaad zijn vandaag', maar verder hebben we er geen aandacht aan besteed. "Mijn klaslokaal bevond zich aan de kant van de school die wegkijkt van het World Trade Center. Plots kwam een leerkracht van de overkant van de gang mijn klas binnengelopen. Ze zag lijkbleek, en ze zei: 'Het World Trade Center is ontploft!' Ik ben naar de overkant gegaan en daar was dat enorme gat in de noordertoren.

"De kinderen in haar klas waren op dat moment vooral opgewonden. Ze dachten dat het een actiefilm was of zo. In New York worden elke dag films opgenomen, de kinderen zien vaak rare dingen gebeuren op straat, en natuurlijk spelen ze allemaal games. Toen ze zagen hoe emotioneel ik reageerde, vroegen ze verbaasd: 'Waarom ben jij aan het huilen?' Ik heb geantwoord: 'Omdat er mensen zijn in die torens.' Toen beseften ze hoe ernstig het was en werden ze zelf bang."

"Ik ben terug naar mijn klaslokaal gegaan, waar de kinderen nog van niks wisten. Ik heb hen uitgelegd wat er gebeurd was en sommige kinderen wilden gaan kijken. Ik stond voor een dilemma, maar de kinderen waren dertien en veertien jaar oud en ik dacht dat dat oud genoeg was om hen te laten weten wat er aan de hand was. Daar kwam nog bij dat de lerares aan de overkant recht van school kwam, het was haar tweede dag lesgeven, en ik zag dat ze helemaal in paniek was. Haar broer werkte bovendien in een van de torens. Ik heb mijn kinderen dan meegenomen naar haar klaslokaal, en we hebben de radio aangezet. Omdat mijn school in Chinatown ligt, zijn 95 procent van de kinderen van Chinese afkomst en voor de meeste van hen is Engels hun tweede taal. We moesten hen ook uitleg geven bij wat er op de radio verteld werd.

"Terwijl we daar stonden, vloog het tweede vliegtuig tegen de zuidertoren. Wij waren zo dichtbij dat we de impact konden voelen. Op de radio begon men het te hebben over een aanval op Amerika. Toen brak er echt paniek uit: kinderen begonnen te huilen en vroegen om naar huis te mogen gaan.

"Op dat moment ging de bel voor het volgende klasuur en normaal volgt er dan een aankondiging over de luidsprekers. Ik verwachtte mij aan een of andere mededeling van de principal, maar er kwam helemaal niets. Ik heb heel snel beseft dat ik die dag alle beslissingen zelf zou moeten nemen, dat er geen richtlijnen van boven zouden komen. Ik ben lang boos geweest op het schoolhoofd omdat zij niets had gedaan, tot ik het er met haar over heb gehad. Ze zei dat het voor iedereen een zware dag was geweest. Mijn school is groot, meer dan veertienhonderd leerlingen, en de principal werd overstelpt met honderden ouders die in paniek opbelden. Het komt erop neer dat niemand wist wat te doen die dag en niemand wilde de leiding nemen.

"Een van mijn leerlingen vroeg mij: 'Juffrouw, gaan de Twin Towers omvervallen?' Ik zei: 'Nee, natuurlijk niet, die torens zijn heel stevig gebouwd. Daar moeten we ons geen zorgen over maken.' Ik geloofde dat oprecht. Toen begonnen de mensen op de bovenste verdiepingen uit de ramen te springen. Sommige kinderen krijsten, en ik besloot dat het beter was om terug naar de overkant te gaan waar we het WTC niet konden zien.

"Twintig minuten later ging er een schok door het schoolgebouw en hoorden we op de radio zeggen dat de noordertoren was ingestort. De jongen die mij eerder gevraagd had of de torens zouden instorten, keek mij onmiddellijk beschuldigend aan en zei: 'Jij had nog zo gezegd dat ze niet gingen vallen.' Ik voelde mij verschrikkelijk. Dertien is een rebelse leeftijd maar tegelijk zoeken ze toch nog veel geruststelling bij volwassenen; ze geloven nog dat wat de leerkracht zegt waar is. Ik had hun vertrouwen beschaamd. Ik heb besloten dat ik maar beter eerlijk kon zijn. Ik heb gezegd: 'Ik weet niet meer dan jullie, laten we gewoon samen naar de radio luisteren.'

"In New York City is er een zeer hoge turn-over van leerkrachten waardoor er in mijn school heel veel jonge, onervaren leraren waren. Omdat ik zelf parttime les geef aan het Teachers College van de Columbia-universiteit, is het mijn job om de jongere leerkrachten op mijn school te begeleiden. Ik besloot te gaan kijken hoe het met hen stond terwijl een andere leraar zich over mijn kinderen ontfermde. Het was surrealistisch. Ik liep het klaslokaal binnen van een van de jonge leraren en hij was gewoon aan het lesgeven alsof er niets aan de hand was. Zijn klaslokaal had een uitzicht op het WTC maar hij had de gordijnen dichtgetrokken. Ik heb hem gevraagd: 'Je weet toch wel wat er gebeurd is?' Hij zei: 'Ja, maar ik weet echt niet wat te doen.' Ik heb dan aan de kinderen gevraagd of ze wisten wat er aan de hand was, en een meisje van elf stak haar hand op en zei: 'Ik was laat voor school vanochtend en ik heb een vliegtuig tegen het WTC zien vliegen.'

"Ik schaamde mij een beetje dat ik zomaar zijn les onderbrak, maar ik vond echt dat hij een vergissing maakte door te doen alsof alles normaal was, terwijl er overal sirenes klonken, er F16's boven de school vlogen, en buiten het raam te zien was hoe tienduizenden mensen over de Manhattan Bridge naar Brooklyn stroomden. Dus hebben we de kinderen vragen laten stellen, die we zo goed als mogelijk hebben beantwoord. Toen ging er opnieuw een schok door het gebouw: de zuidertoren was ingestort.

"De hele ochtend was ik ook bezorgd over mijn man, die vlak bij het WTC werkt. Ik wist niet of hij al op zijn werk was toen het gebeurde. Maar ik had dat afgeblokt omdat de kinderen op de eerste plaats kwamen. Rond de middag kon ik hem eindelijk bellen: hij was terug naar huis gegaan toen hij de vluchtelingenstroom van downtown zag komen. Brian is naar de school gekomen, zoals veel familieleden van leerkrachten, en samen zijn we de rest van de dag bij mijn kinderen gebleven. De helft was inmiddels door hun ouders opgehaald, maar veel ouders konden de school niet bereiken omdat ze in Queens of Brooklyn waren en alle bruggen en subways naar Manhattan gesloten waren.

"Uiteindelijk zijn we de kinderen een voor een naar huis gaan brengen. Dat was de eerste keer dat ik buiten kwam die dag, en dat was een heel raar gevoel. Downtown was uitgestorven, er hing een akelige stilte en overal waaide papier rond uit de torens. Het voelde alsof iedereen Manhattan had verlaten behalve wij."

Post-9/11

"De school is dichtgebleven tot de volgende maandag. Het schoolhoofd had alle leraren gevraagd om vroeger naar school te komen voor een discussie over hoe we met de kinderen zouden praten over wat er gebeurd was. Maar veel is er niet uit de bus gekomen. Zoals op de dag zelf liepen de meningen te veel uiteen: de ene vond dat we erover moesten praten, de andere wilde het gewone lessenpakket hernemen. Uiteindelijk was het ieder voor zich.

"Het eerste wat ik gedaan heb, was nagaan of er kinderen waren die familieleden waren verloren. Dat was gelukkig niet het geval: in het WTC werkten maar weinig Chinese immigranten. Ik heb dan aan de kinderen gevraagd om na te denken over hoe we de dingen beter konden maken. Ik had uit hun vragen begrepen dat ze daar behoefte aan hadden, dat ze wilden helpen, zoals iedereen in New York toen. Ze wilden onmiddellijk geld inzamelen en brieven schrijven voor de brandweerkazerne aan de overkant van de straat. Ze wilden meer weten over Osama bin Laden en Afghanistan. En één leerling zei: 'Ik vind dat we liever moeten zijn voor mekaar.' Ik dacht dat de andere kinderen hem zouden uitlachen - voor 9/11 zouden ze dat zeker gedaan hebben -, maar nee, iedereen was het ermee eens.

"In veel andere klassen zijn ze heel snel opnieuw naar het lessenpakket overgestapt. Ik vond dat fout omdat ik zag dat de kinderen mijn klas enorm beïnvloed waren door wat er gebeurd was. Kinderen brengen altijd persoonlijke en familiale problemen mee naar school. Het is een deel van de job om daarmee om te gaan. Elk jaar zijn er kinderen die problemen van mishandeling, depressie, zelfmoordneigingen aanbrengen. Maar meestal zijn dat slechts een paar kinderen. Na 9/11 was het alsof elk kind een probleemkind was. De problemen hadden niet altijd rechtstreeks te maken met de aanslagen, maar het is alsof 9/11 alle bestaande problemen heeft uitvergroot, aan de oppervlakte heeft gebracht.

Vervolg op pagina 14