Direct naar artikelinhoud

'Tel Aviv manipuleert Oslo-vredesakkoorden'

Interview met Christopher Parker

Brussel

Eigen berichtgeving

Maarten Rabaey

Acht jaar na de ondertekening van de Oslo-akkoorden lijkt het Israëlisch-Palestijnse vredesproces meer dan ooit dode letter. Slechts weinig waarnemers hadden deze situatie durven te voorspellen toen de Palestijnse leider Yasser Arafat op 13 september 1993 de hand schudde van de later vermoorde premier Rabin. Er leek toen aan beide zijden een bereidheid tot vrede, maar eigenlijk was toen alles al voorbestemd om fout te lopen. "De Oslo-akkoorden waren van bij het begin enorm vatbaar voor misbruik", zegt Christopher Parker, onderzoeker van de vakgroep Studie van de Derde Wereld aan de RUG. "De situatie moest wel eindigen zoals nu."

Heeft de internationale gemeenschap zich miskeken op het Oslo-vredesproces?

"De akkoorden bevatten onvoldoende een raamwerk voor de Palestijnse staat. Israël kreeg te brede bevoegdheden om in naam van de veiligheid de Palestijnse gebieden af te grendelen en een ongebreidelde controle uit te oefenen op strategische Palestijnse voorraden, zoals de waterbronnen. En zo zijn er wel tientallen voorbeelden. Het komt erop neer dat Arafat en het PLO-leiderschap zich veel te veel gefocust hebben op de persoonlijke garanties die ze destijds kregen van het duo Rabin-Peres. Arafat had te horen gekregen dat er een Palestijnse staat zou komen, maar zag over het hoofd dat de akkoorden te vatbaar waren voor interpretatie.

"We hebben dat gezien met (de ex-premiers) Netanyahu en Barak, en nu meer dan ooit met Ariel Sharon. Veiligheidsargumenten uit Oslo worden gebruikt om een economische blokkadepolitiek te voeren. In de periode na Oslo hebben de Israëlische leiders het mechanisme van de akkoorden gemanipuleerd om de geografische en sociaal-economische fragmentatie van het Palestijnse leven op de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook te verkrijgen, te behouden en uiteindelijk te legitimeren. Sharon drijft deze verdeel-en-heerspolitiek ten top."

Tot wat leidt deze strategie? Annexatie?

"Israël zal niet zover gaan om de Palestijnse gebieden nu te annexeren. Dan moeten ze ook de verantwoordelijkheid voor de Palestijnse bevolking dragen, en dat willen ze niet. Sharons politiek lijkt erop gericht om het Palestijnse verzet te fragmenteren, maar is gelijktijdig wel bezig met een sluipende annexatie van niet-bevolkte Palestijnse gebieden. Te vrezen is dat een ideologisch geïnspireerd figuur als Sharon in zijn achterhoofd een langetermijnstrategie heeft, en dan spreek ik over een paar decennia, waarbij hij de Palestijnse gebieden ontvolkt wil zien."

Is er een oplossing voorhanden om de vicieuze geweldspiraal te doorbreken?

"Alleen massale druk van de internationale gemeenschap op de betrokken partijen kan soelaas bieden. De Europese Unie zou daar een leiderschapsrol in moeten spelen, maar je moet vaststellen dat dat niet gebeurt. Net zoals de VS zitten ze gevangen in de 'oorlog tegen terrorisme'-politiek, waar Sharon nu gebruik van weet te maken."

Ligt Arafat niet terecht onder vuur voor terreur?

"Arafat heeft door zijn corruptie en militarisering evenzeer als de Israëli's bijgedragen tot de wanhoop die mensen tot terreur aanzet. Hij is in zekere zin dus indirect mee verantwoordelijk. Nu zijn z'n handen gebonden, want het resultaat is dat de Palestijnen geen geloof meer hechten in hun leider. En er dient zich niet meteen een alternatief aan. Het enige wat we zien gebeuren is dat lokale Palestijnse machthebbers in Gaza en de Westelijke Jordaanoever hun controle en de onderlinge verdeeldheid vergroten, precies zoals Sharon dat wil."

'Arafat is indirect verantwoordelijk voor terreur'