Aanpassen of verdwijnen

Nog geen 6 procent is Vlaams Belang vandaag nog waard. Goed voor zes volksvertegenwoordigers in het Vlaams Parlement en drie in de Kamer. Onooglijke kleine fracties, in vergelijking met de halve legers waarmee ze de afgelopen decennia de parlementen bevolkten. Om de blamage compleet te maken: voorzitter Gerolf Annemans himself is er niet in geslaagd om een zitje in Europa in de wacht te slepen.

Redenen genoeg voor Annemans, strijder van vele VB-oorlogen, om de handdoek in de ring te gooien. "The cut is deep", gaf hij een dag later ootmoedig toe. In oktober schrijft hij daarom voorzittersverkiezingen uit. "Tot die dag blijf ik voorzitter zodat de patij in rust en eensgezindheid aan de toekomst kan werken", aldus Annemans.

Hardnekkig etiket

Minder dan twee jaar zal de Antwerpenaar dan voorzitter geweest zijn. Hij volgde Bruno Valkeniers op, na de dramatische gemeenteraadsverkiezingen van 2012. Toen al de zoveelste nederlaag op rij voor Vlaams Belang. Toen al wilde hij de partij een nieuw elan geven. Een nieuw Vlaams Belang, zelfs. "Wie meerdere verkiezingen verliest, krijgt een duidelijk signaal", zei hij bij zijn aanstelling in de cember 2012. "Wie zich daar niets van aantrekt, is een gek. Uiteraard moet het anders. Kijk naar de sneeuwval dit weekend. Ofwel steek je tijdig winterbanden, ofwel crash je. Laat ons Vlaams Belang dus aanpassen aan de omstandigheden."

Annemans verwees toen naar de uitgesproken antivreemdelingen koers van Filip Dewinter. Hij wilde af van het extremistische etiket. En toch trok de partij ook nu weer naar de verkiezingen met migratie als duidelijke rode draad. Met als absolute dieptepunt het VB-congres waar Dewinter de menigte, in navolging van Geert Wilders in Nederland, 'minder! minder!' liet scanderen. Minder buitenlanders, bedoelde het Antwerpse boegbeeld daarmee.

Chris Janssens, lijsttrekker in Limburg voor het Vlaams Parlement en de enige overgebleven verkozene in die provincie, moet de verkiezingsresultaten nu analyseren. Over enkele weken zal de partij zich dan over dat denkwerk buigen en conclusies trachten te trekken.

Duidelijk is nu al dat die heruitvinding van de partij dringender dan ooit is. De Vlaming heeft Vlaams Belang niet meer nodig als "stok achter de deur", het discours is afgezaagd en slaat al lang niet meer aan. Op de Vlaamse flank wordt het VB bovendien al jarenlang overklast door N-VA, de partij die het bruine bordje helemaal leeggegeten heeft.

Vlaams Belang moet nu hopen dat N-VA in de regering zal zitten. Het is de enige manier om Vlaamser dan Vlaams te worden. Als bestuurspartij zal N-VA die rol immers niet meer kunnen vervullen en kan Vlaams Belang in de oppositie als enige weer vol de kaart van de Vlaamse onafhankelijkheid trekken. Het is de enige manier om relevant te blijven de komende jaren.

Het grote niets

Daarmee is het probleem van het politieke personeel echter nog niet opgelost. Na de lichting Annemans-Dewinter, die nu zo goed als uitgezongen is, gaapt het grote niets. De partij predikte al verschillende keren de vernieuwing, maar die bleef vooralsnog uit. Vlaams Belang kan zich alleen optrekken aan het feit dat naast Janssens ook Barbara Pas, vaak getipt als opvolgster van Annemans, en jongerenvoorzitter Tom Van Grieken verkozen zijn.

De slechte verkiezingsuitslag heeft nog een extra wrang kantje voor Vlaams Belang. Bart Maddens en Jef Smulders van de KU Leuven becijferden dat de portemonnee van de partij op een streng dieet moet.

Tot nog toe had Vlaams Belang recht op meer dan 4,5 miljoen euro overheidsdotaties per jaar. Dat wordt nu bijna gehalveerd tot 2,5 miljoen euro. Tweederde van het personeel komt wellicht eveneens op straat te staan.