Fotograaf gelast eigen expo af na 'censuur'

Het meisje op de foto heet Malaika en was een jaar of vier toen Van Uytvanck haar portretteerde in een opvanghuis voor kinderen met een fysieke beperking in Rwanda. Ze raakte zwaar verbrand toen haar muskietennet vuur vatte. "In het begin werd ze ook door de andere kinderen als bijzonder beschouwd, als een soort beest", vertelt Van Uytvanck. "En op den duur begon ze zich ook zo te gedragen. Inmiddels stelt ze het veel beter en heeft ze vriendjes gemaakt."

Zijn afstudeerreeks Kumagara. (Over)leven in Rwanda toont het leven van Rwandezen met een beperking en was al in Antwerpen en Ronse te zien. En sinds vorige week dus, normaal gezien, ook een maand lang in het Cultureel Centrum van Lokeren. Maar de dag nadat Van Uytvanck zijn beelden had opgehangen, liet cultuurfunctionaris Elke Clompen afgelopen vrijdag de foto van het Malaika alweer verwijderen.

Nietsvermoedende bezoekers

"Die foto hoorde niet bij de beelden de we gezien hadden", legt Clompen uit. "De foto's hangen niet op een afgesloten plek maar in een publieke ruimte waar ook kinderen komen. Alle foto's zijn nogal confronterend, maar dit beeld is wel erg hard. We moeten ons in de plaats stellen van de nietsvermoedende bezoekers."

Ze had niet de bedoeling, zegt Clompen, om de fotograaf voor blok te zetten. "Ik heb Gerbrand onmiddellijk gecontacteerd om samen te bekijken hoe we dit konden aanpakken, maar dat lukte niet. Daarna heeft hij plots heel principieel gereageerd."

Voor Van Uytvanck is de foto een integraal onderdeel van zijn reeks, en past het niet om het beeld eerst te verwijderen en dan pas een mail te sturen, zegt hij. "Dat is censuur, en daar kan ik niet achter staan."

Van Uytvanck benadrukt ook dat hij er op gelet heeft om de foto niet te groot en niet te prominent op te hangen, omdat hij weet dat het confronterend is. "We hadden dit bovendien kunnen oplossen met twee regeltjes tekst onder de foto."

'Een groot misverstand'

Dat de reeks in een openbare ruimte hangt, doet voor hem niet ter zake. "Dat betekent toch niet dat je dingen niet mag tonen? In Ronse zijn de Broeders van Liefde naar de tentoonstelling komen kijken. Zij kennen de situatie in Rwanda en namen er helemaal geen aanstoot aan. Ze vonden de foto's net heel herkenbaar. Het cultuurcentrum van Lokeren kende het thema ook, maar hun reactie doet daar afbreuk aan. De boodschap lijkt nu: het kind is te veel gehandicapt. Maar dit zijn dingen die gebeuren."

Clompen zit duidelijk erg verveeld met de situatie. "Dit is één groot misverstand. Van censuur is geen sprake", benadrukt ze. "En het is jammer dat we hier niet over hebben kunnen praten." Ze wordt alvast gesteund door de lokale schepen voor Cultuur, Marina Van Hoorick (Open Vld), die meent dat de fotograaf zich niet aan de afspraak heeft gehouden door een "choquerend beeld" te tonen waarvan niet duidelijk was dat het bij de reeks hoorde.

Ze laat het woord provocatie vallen, maar herroept het dan. "Het is wel jammer dat ons cultureel centrum, dat zich altijd progressief opstelt en veel moeite doet om jonge kunstenaars kansen te bieden, door één misverstand wordt afgeschilderd als een conservatief bastion."