Jongeren stapelen schulden torenhoog op

Brussel

Eigen berichtgeving

Emmanuel Vanbrussel

Oostendenaar Jean-Pierre Engels, oprichter van de Zelfhulpgroep Schuldoverlast, krijgt elke week een tot twee telefoontjes van mensen die tegen een torenhoge schuldenberg aankijken. Het aantal jonge mensen met financiële problemen neemt volgens hem toe. "Onlangs nam een Limburgse jongedame van negentien contact met mij op. Zij had 2,5 miljoen Belgische frank schulden. Om die kwijt te raken, ging ze zeven dagen op zeven in de prostitutie. Dat is toch triest", zegt hij.

Zowat 350.000 Belgen zijn, drie maanden na de vervaldag, niet in staat hun schulden aan te zuiveren, meldt de Kredietcentrale van de Nationale Bank. Een opsplitsing per leeftijd leert dat vooral twee categorieën het de afgelopen jaren moeilijker hebben gekregen: de 55-plussers en de jonge kredietnemers. De min-25-jarigen onder de slechte betalers nemen sinds 1999 elk jaar toe. In 2003 telde de Nationale Bank 20.600 slechte betalers tussen 18 en 24 jaar.

Ook in andere landen stapelen jongeren steeds meer onbetaalde facturen op, zo blijkt uit onderzoeken van de incassogroep Intrum Justitia. Een op de zes Zwitsers tussen 18 en 24 heeft ernstige financiële problemen. De schuldgraad bij Nederlandse jongeren tussen 15 tot 25 jaar zit in de lift. "Jonge mensen zijn de slechtst betalende groep in Nederland", zegt Marcel Van Es, algemeen directeur van Intrum Justitia Nederland. Steeds meer onbetaalde facturen blijken op naam van jonge tieners te staan. In Nederland is het gemiddelde bedrag van de uitstaande vorderingen bij jongeren onder vijftien in een jaar tijd verdrievoudigd tot 264 euro.

"Je ziet in heel West-Europa hetzelfde fenomeen", zegt Robin Vieveen, algemeen directeur van Intrum Justitia België. Het incassobureau is momenteel bezig de schuldgraad bij Belgische jongeren in kaart te brengen. Vieveen: "Het is nu al duidelijk dat de Belgische tendens in dezelfde lijn ligt als in Zwitserland en Nederland."

Er is geen reden tot paniek. De jongerenschulden lopen meestal niet op tot exorbitante bedragen, schrijven de onderzoeksters Truus Roesems en Annette Perdaens in het laatste Brusselse Armoederapport. Ze wijzen er wel op dat de openstaande schuld, gezien de beperkte inkomsten van jongeren, snel ongeveer het jaarinkomen van de betrokkene uitmaakt.

Specialisten wijzen twee oorzaken aan voor de toegenomen schulden bij jongeren: de opkomst van mobiele telefoons en de vlottere toegang tot krediet.

Roesems en Perdaens: "Sinds het opduiken van de gsm's zeggen de operatoren eensgezind maar informeel dat de schulden groot zijn en in het bijzonder jongeren treffen." De Belgische gsm-operatoren maken hun factuurstatistieken liever niet publiek. De Nederlandse collega's doen dat wel. Daaruit blijkt dat vooral bellers tussen 18 en 23 op de zwarte lijst van wanbetalers terechtkomen.

"De financiële problemen beginnen dikwijls van thuis uit", weet Engels. "De ouders zitten in de schulden en dragen dat over aan de kinderen. Maar ook jongeren van rijke ouders kunnen zich te diep in de schulden werken. 'Papa en mama zullen toch alles betalen', redeneren zij. Het zijn dan overigens meestal niet de jongeren, maar de rijke ouders die bij mij aankloppen om hulp."

Roesems en Perdaens: "Sommige banken bieden jongeren met regelmatige beperkte inkomsten, bijvoorbeeld een maandelijkse storting van de ouders, gedurende een jaar een gratis kredietkaart aan met de boodschap 'Met een kredietkaart kun je geld uitgeven dat je misschien nog niet hebt'." Onverantwoord, vindt Engels. Hij durft namen te noemen. "Het zijn instellingen als Citibank, Europabank en Cofidis die te gemakkelijk de mensen een lening aansmeren. Citibank is een onderdeel van het Amerikaanse Citigroup en promoot de soepele Amerikaanse mentaliteit inzake kredietverlening. Een minderjarige kan bij die bank 125 tot 250 euro in het rood gaan met een bankkaart."

De hulpverlener bestudeert elke week de kredietadvertenties in de kranten. "De nieuwe truc die sommige kredietinstellingen toepassen, is een hypothecaire lening geven in plaats van een gewone lening op afbetaling, zelfs aan mensen met betalingsmoeilijkheden", zegt hij. Ook de klantenkaarten van sommige grootwarenhuizen, zijn volgens hem een bron van financiële problemen.

De Beroepsvereniging van het Krediet (BVK) wijst erop dat de klantenkaarten in verhouding niet meer betalingsachterstallen veroorzaken dan een kredietlijn via de bank en vindt bovendien dat krediet te snel met overmatige schuldenlast wordt geassocieerd. "Terwijl België het krediet stigmatiseert, wordt het door andere landen gestimuleerd als middel om tot de economische heropleving bij te dragen", zegt de BVK.