Ook gascentrales aan infuus van overheid
Gascentrales krijgen wellicht ook overheidssteun om het hoofd boven water te houden. Daarmee is bijna elke vorm van elektriciteitsproductie in ons land direct of indirect gesubsidieerd. Het gevolg is een kunstmatig lage energieprijs en een subsidierekening waar u en ik mogelijk voor opdraaien.
Dat gascentrales het moeilijk hebben, is al langer geweten. Door de hoge prijs van de grondstof, gas, en de lage prijs van de energie zijn de centrales niet rendabel. En het ziet ernaar uit dat ze niet snel winstgevend zullen zijn. Kerncentrales blijven na de recente beslissing van de federale overheid tien jaar langer open, waardoor de energieprijs laag kan blijven maar de gascentrales dus moeilijk winstgevend kunnen zijn.
Daarom heeft minister van Energie Marie Christine Marghem (MR) een plan klaar om een aantal gascentrales geld toe te stoppen tot de kerncentrales de deuren sluiten, tussen 2022 en 2025.
Stroomtekorten opvangen
Het grote voordeel van gascentrales is dat ze relatief snel kunnen worden opgestart, waardoor ze een stroomtekort eenvoudig en snel kunnen opvangen. Bij een kerncentrale kan dat niet, die heeft als het ware twee standen: aan of uit, elektriciteit of geen elektriciteit. "Kerncentrales produceren constant energie, waardoor het minder rendabel wordt voor gascentrales", legt Sara Van Dyck uit, energie- en klimaatexpert van de Bond Beter Leefmilieu. "Als je de kerncentrales sluit, creëer je de ruimte voor flexibele gascentrales die tekorten van wind- en zonne-energie kunnen opvangen."
Marghems voorganger Melchior Wathelet (cdH) wist dat ook al en had een subsidiebeleid voor gascentrales uitgetekend, maar daar had de Europese Commissie stevige bedenkingen bij. Wathelet wou namelijk de bouw van nieuwe gasgestookte elektriciteitscentrales ondersteunen, maar Europa redeneerde dat bestaande centrales die geen steun krijgen daardoor benadeeld zouden worden, met perverse effecten op de markt tot gevolg.
Marghem zou er volgens zakenkrant De Tijd voor kiezen om de meest performante installaties open te houden, en de beperkte strategische reserve, die sinds 2014 wordt aangelegd om stroomschaarste in de winter op te vangen, te vervangen door een grotere, structurele reserve.
In een scenario dat op tafel ligt, gaat het om de centrales T-Power (op het terrein van Tessenderlo Chemie), Zandvliet Power (op het terrein van BASF Antwerpen), Ringvaart in Gent (EDF Luminus), Marcinelle (op het terrein van Carsid Duferco) en Amercoeur in Luik (Electrabel), in totaal goed voor zo'n 2.000 megawatt, waarmee 5 miljoen huizen kunnen worden bevoorraad. Geen nieuwe en dure centrales dus, zoals in het afgeschoten plan van Wathelet. Het is maar de vraag of de plannen van Marghem voor de Europese Commissie door de beugel kunnen.
De minister zelf blijft voorlopig op de vlakte over haar plannen, het valt dus af te wachten wie deze steun zal betalen. De diepe put die de overheid met de groenestroomcertificaten heeft gegraven, bijvoorbeeld, moet vandaag door de Vlaamse burger gevuld worden. Die zogenaamde Turteltaks komt jaarlijks op gemiddeld 100 euro. De energiefactuur is meer dan de energieprijs alleen, en bestaat uit een hele rist kosten en heffingen die kunnen verschillen van netbeheerder tot netbeheerder en van regio tot regio. Vandaag komen de kosten van de strategische reserve op die manier ook op de factuur.
"Voor de strategische reserve van 700 megawatt betaal je vandaag 2,3 euro per megawattuur extra, wat op tien euro per gezin per jaar neerkomt", legt energiespecialist Alex Polfliet uit. "Als er extra heffingen komen, zullen grootverbruikers lobbyen voor betere tarieven. Met de beoogde 2.000 megawatt kan dat voor een gezin jaarlijks dan al snel neerkomen op 40 euro."
Steunprogramma's
Met de subsidies van gascentrales hangt nagenoeg het hele energieaanbod in ons land aan het infuus van de overheid. De kerncentrales blijven langer open en de nucleaire rente gaat naar beneden, dat komt neer op onrechtstreekse steun. Hernieuwbare energie kan overleven dankzij een hele reeks steunprogramma's. En dan nu ook de gascentrales.
Toch begrijpt energiespecialist André Jurres de logica van Marghem, die dit jaar een Interfederaal Energiepact moet uitwerken met haar regionale collega's. "Voor je een visie uitwerkt, wil je al je opties openhouden, om niet voor een voldongen feit te staan. Dat is wat Marghem met deze beslissing lijkt te doen."
Jurres zegt dan wel dat hij de logica van Marghem begrijpt, maar hij vindt het een slechte beslissing. "Gascentrales zijn relikwieën van het verleden en nefast voor het milieu", zegt Jurres. "Het is een goedkope optie, maar geen wissel op de toekomst. Dit is niet meer dan uitstel van het onvermijdelijke: verder investeren in nieuwe vormen van energie."