Waar de VS Assange uiteindelijk op konden pakken en waarom het zo lang duurde
Julian Assange, de oprichter van klokkenluidersplatform WikiLeaks, is door de Britse politie opgepakt na een verblijf van zeven jaar in de Ecuadoraanse ambassade. Daar verschuilde hij zich uit vrees voor uitlevering, maar het land trok zijn politiek asiel in, waardoor de politie vrij spel kreeg. Hoe is het zover kunnen komen?
Op 5 april 2010 publiceert Assanges klokkenluiderswebsite WikiLeaks een video met de titel Collateral Murder, die laat zien wat er gebeurt als twee Amerikaanse helikopters het vuur openen op een groep Irakezen op een plein in Bagdad. Uiteindelijk vallen er 12 tot 18 doden, onder wie twee Reuters-journalisten. Twee kinderen worden zwaargewond door Amerikaanse soldaten uit het busje gehaald.
De video is gelekt door de Amerikaanse soldaat Bradley Manning, blijkt een paar maanden later, nadat Manning zijn mond heeft voorbijgepraat en is gearresteerd. In totaal blijkt de inlichtingenanalist zo’n 480.000 militaire en 250.000 diplomatieke documenten te hebben doorgespeeld naar WikiLeaks. Een jaar lang rollen er allerlei schandalen uit.
WikiLeaks en Assange worden geëerd en met journalistieke en burgerrechtelijke prijzen overladen, maar de VS zijn not amused. “Deze onthulling is niet alleen een aanval op Amerika – ze is een aanval op de internationale gemeenschap”, zegt de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, in 2010. Ze belooft ‘agressieve stappen’ te zetten. Ook de Republikeinen en andere conservatieven spuwen vuur. De New Yorkse vastgoedritselaar Donald Trump noemt WikiLeaks ‘schandalig’.
Spionagewet
Washington is verdeeld, maar Democraten en Republikeinen in de Senaat verklaren eendrachtig: “Wij dringen erop aan dat hij wordt vervolgd onder de Spionagewet.” Obama’s minister van Justitie, Eric Holder, stelt een strafrechtelijk onderzoek in, en stelt daarvoor een Grand Jury samen.
Maar hij ziet een verschil tussen degenen die geheime informatie hebben laten lekken en degenen die die info publiceren. Manning, die inmiddels Chelsea heet, wordt tot 35 jaar cel veroordeeld (Obama zal haar na zeven jaar gratie verlenen). Ook NSA-klokkenluider Edward Snowden wordt aangeklaagd wegens spionage. Maar Assange niet. Als ze Assange vervolgen, moeten ze de Amerikaanse en buitenlandse media die de geheime documenten en video’s hebben verspreid evengoed vervolgen. Dat ziet er niet fraai uit, qua persvrijheid.
De enige manier hoe we Assange kunnen pakken, zegt een bron, is als we ontdekken dat hij een misdaad heeft begaan, zoals het hacken van een regeringscomputer. Het onderzoek blijft open.
‘Keihard werken’
Dan wordt het 2016. Assange zit al vier jaar in de ambassade van Ecuador in Londen, en heeft een steeds grotere hekel aan Hillary Clinton en de Democraten, die hij verantwoordelijk houdt voor de juridische dreiging uit de VS. Dus zegt hij geen nee als WikiLeaks gehackte Democratische e-mails toegespeeld krijgt door de Russische geheime dienst. De publicaties van de interne ruzies en machtsspelletjes ondermijnen Clintons verkiezingsrace, en Donald Trump wordt president.
“Het is helemaal jouw fout, Eric”, twittert Assange in maart 2018 naar Holder. “Dankzij jouw ongrondwettige Grand Jury tegen WikiLeaks liet je me geen andere mogelijkheid dan keihard te werken, dag in dag uit, in harde omstandigheden – en ik ben goed, erg goed in mijn werk.”
Veel van de kritische Republikeinen van zes jaar eerder steken hun dankbaarheid niet onder stoelen of banken. “I love WikiLeaks”, zegt Donald Trump vlak voor de verkiezingen. Maar ook onder Trumps presidentschap blijft WikiLeaks Amerikaanse geheime documenten openbaren.
‘Niet mijn ding’
En dus blijft het ministerie van Justitie doorbroeden op een geschikte beschuldiging. In maart vorig jaar, zo werd gisteren duidelijk, stelt het een verzegelde aanklacht op waarin Assange wordt beschuldigd van een poging om samen met Manning, in 2010 dus, een regeringscomputer te hacken. De hack lijkt te zijn mislukt, maar dat doet er niet toe. Assange heeft een misdaad begaan. Ook Manning wordt weer vastgezet in een isoleercel, omdat ze weigert te getuigen tegen Assange.
De ironie is dat Assange uiteindelijk is gepakt door de minister van Justitie van Donald Trump, de man die hij hielp president te worden. “Ik weet niets over WikiLeaks”, zei Trump gisteren. “Het is niet mijn ding.” Misschien dat hij dat wel verraad zou noemen.
Wat blijft over van WikiLeaks?
Na de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 ontstond er een scheur in de gemeenschap van WikiLeaks. Was het platform niet te ver gegaan door zich duidelijk tegen Hillary Clinton te keren? De achterliggende ideologie was juist dat WikiLeaks nooit een politiek standpunt zou innemen. Assange zelf was zonder internet vanuit de ambassade niet in staat de eenheid terug te brengen. De activiteit van het platform viel nagenoeg stil. In september 2018 werd de IJslandse journalist en WikiLeaks-woordvoerder Kristinn Hrafnsson de nieuwe hoofdredacteur. Assange bleef aan als uitgever. Sindsdien probeert WikiLeaks zichzelf opnieuw uit te vinden als klokkenluider.
Eind vorig jaar lekte het een database van meer dan 16.000 documenten met daarin wereldwijde inkoopaanvragen van Amerikaanse ambassades. Daaruit blijkt dat er regelmatig spionageapparatuur wordt ingekocht. Ook opende WikiLeaks het vuur op het Vaticaan. In januari publiceerde het een document dat een nieuw licht wierp op de machtsstrijd die voorafging aan de benoeming van paus Franciscus.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
