De dolle avonturen van Anna Karenina

"Sal is terug in New York, bij zijn familie, en hij hoort iemand op de deur kloppen. Het is Dean! Wat zijn ze blij elkaar weer te zien!" Wie het vrijbuitersleven verwacht, afgekruid met de nodige seksuele escapades en een gepaste dosis roesmiddelen, zit verkeerd bij Jack Kerouacs On The Road. Of toch bij de versie die KinderGuides heeft uitgebracht, waarin de uit drugs voortgekomen stream of consciousness van verteller Sal Paradise heeft plaatsgemaakt voor een eenvoudige, kindvriendelijke vertelling over een reis door de VS.

Het houdt niet op bij On The Road. Wat dacht u van Breakfast at Tiffany's, Truman Capotes beroemde novelle over een lichtvoetige escortgirl? Of 2001: A Space Odyssey, Arthur C. Clarkes filosofische sciencefictionroman over de evolutie van het menselijke bewustzijn? In de pijplijn zitten dan weer The Catcher in the Rye, de existentiële coming- of-age-klassieker van J.D. Salinger, of Harper Lees To Kill a Mockingbird, over rassenhaat in het zuiden van de VS.

Niet meteen gevonden vreten voor zesjarigen. Nochtans is dat de doelgroep van KinderGuides, en van hen niet alleen. Nog extremer is de 'Little Masters'-serie van BabyLit. Vierentwintig titels, van Homeros' Odyssee over Shakespeares Romeo & Juliet tot Lev Tolstojs Anna Karenina, samen goed voor meer dan 1,5 miljoen verkochte exemplaren. Prentenboeken voor de allerkleinsten zijn het, waarin duizenden pagina's literatuur worden herwerkt tot 22 prentenpagina's en een handvol woorden. "Illustraties van prachtige jurken, uniformen, hoeden en handschoenen worden gecombineerd met quotes van Little Master Tolstojs meesterwerk", klinkt het. De scène waarin Karenina zich uit pure wanhoop voor een trein werpt, werd vermoedelijk weggelaten.

Statussymbool

Niet iedereen is blij met het fenomeen. "Wat KinderGuides doet, is iets belangrijks en 'klassiek' omvormen tot iets 'gepast'", schrijft John Warner, literair criticus bij The Chicago Tribune. "We willen niet dat jonge kinderen zich de vraag stellen of Holly Golightly een prostituee is, en zo wordt Breakfast at Tiffany's een leuk verhaaltje over een jong meisje dat gewoon dingen krijgt van mensen - een echte prinses!"

Lees je dan niet beter voor uit Jip en Janneke of Rupsje Nooitgenoeg? Waarom moeten de allerkleinsten al kennismaken met uitgevlakte personages uit wereldliteratuur die bedoeld is voor een volwassen publiek? "Kinderboeken worden voor kinderen geschreven," merkt Warner op, "omdat kinderen geen miniatuurvolwassenen zijn."

Maar kinderen kopen geen boeken. Hun ouders wel. "De verklaring ligt eigenlijk in de zogenaamde 'dual audience'", vertelt professor Jeugdliteratuur Jan Van Coillie (KU Leuven). "Een kinderboek is immers nooit alleen voor kinderen bestemd - er is ook altijd de volwassen voorlezer, en de volwassen koper. Dit soort titels speelt daarop in. Volwassenen kennen de titels al en zullen ze dus sneller kopen en voorlezen aan hun kinderen, dan boeken die hen totaal onbekend zijn."

Een slim marketingmodel dus. Maar KinderGuides pretendeert meer te zijn. "Het doel van dit alles is om hen nu al heel enthousiast te maken over deze boeken, zodat ze later het origineel willen lezen", zegt Melissa Medina, die samen met haar man KinderGuides maakt, in The New York Times. Een redenering die al langer bestaat, volgens Van Coillie. "Hendrik Consciences De Leeuw van Vlaanderen bijvoorbeeld, waar toch behoorlijk wat geweld en gruwel inzit, werd niet lang na zijn publicatie minstens drie keer ingekort en hertaald voor een kinderpubliek."

De vraag is: haalt het ook iets uit? Daarnaar is nog geen onderzoek gedaan, zegt Van Coillie. En Warner gelooft er niet in. "Dit zijn geen voorproefjes voor de dag waarop een kind is opgegroeid en klaar is om de volledige maaltijd van de originele roman te verorberen. Dit zijn statussymbolen, een manier om superieure smaak te etaleren. Dit is snobisme."