Experts: 'Risico blijft stijgen'

Voor de eerste keer staat de klimaatontwrichting bovenaan de lijst van vijf meest bedreigende problemen. Experts achten de opwarming nu meer bedreigend dan nucleaire wapens en de ravage van een nieuwe financiële crisis.

Het feit dat politici en publieke opinie erg traag reageren op de opwarming, baart de experts nog meer zorgen. Zeker omdat dit fenomeen een enorme impact heeft op tal van andere risico's zoals watertekorten, gedwongen migratie en politieke instabiliteit. Meer nog: het feit dat al deze problemen elkaar versterken, dreigt een vicieuze cirkel te creëren: "Opwarming verhoogt de kans op politieke conflicten en die ondermijnen op hun beurt de inspanningen om de opwarming efficiënt aan te pakken", zegt Cecilia Reyes, risicoanalist van Zurich Insurance Group en een van de auteurs van het Global Risks-rapport.

"Politieke strubbelingen slorpen veel tijd en middelen op die beter aangewend zouden kunnen worden voor de strijd tegen klimaatverandering." Deze neerwaartse spiraal, maakt dat "de frequentie en de intensiteit van crises alsmaar zal toenemen".

Wateroorlogen tussen gemeenschappen

Zo zijn de auteurs erg bezorgd over de bijna directe relatie tussen opwarming en watertekorten. Als er geen doortastende ingrepen komen rond het klimaat en waterhuishouding zullen tegen 2050 4 miljard mensen in gebieden met permanente watertekorten leven. De kans op wateroorlogen wordt dan erg hoog: niet alleen tussen landen maar ook tussen rijke en arme gemeenschappen.

Nog zo'n risico dat al te vaak onder de radar blijft maar de komende jaren rampspoed dreigt te veroorzaken, is het tekort aan voedsel. "De gecombineerde impact van een stijging van de wereldbevolking en de opkomst van een middenklasse zal de vraag naar voedsel met 60 procent doen toenemen. Momenteel kan de landbouw de stijgende vraag al niet meer volgen en gezien de klimaatopwarming en de groeiende concurrentie voor water zal nog grotere voedseltekorten veroorzaken."

Een ander fenomeen waarop de opwarming een steeds grotere impact heeft, is gedwongen migratie. De rapporteurs baseren zich op cijfers van 2014 toen 60 miljoen mensen op de vlucht sloegen, dat is 20 miljoen meer dan het aantal vluchtelingen ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. In 2015 en 2016 ging het aantal vluchtelingen nog verder de hoogte in. Maar er is meer: in de jaren 80 keerde het merendeel van de vluchtelingen na tien jaar terug naar hun land van herkomst. Omdat 80 procent van de conflicten tegenwoordig langer dan tien jaar duurt, zal het merendeel van de vluchtelingen waarschijnlijk nooit meer terugkeren.

Grote druk op zwakke structuren

Gekoppeld aan een gebrekkig asielbeleid dreigt dit de kans op spanningen tussen gemeenschappen enorm te verhogen. "Het gebrek aan efficiënte integratiemaatregelen kan leiden tot de vorming van getto's of gemarginaliseerde gemeenschappen vol frustraties en kwetsbaar voor radicalisering. De snelle instroom van migranten in 2015 zet de financiële en sociale absorptiecapaciteiten zwaar onder druk waardoor de polarisatie van de maatschappij en de politieke wereld zal toenemen en dat zal op zijn beurt de efficiënte van het Europese beleid ondermijnen."

Maar, zo waarschuwen de auteurs, de Europese vluchtelingencrisis is eigenlijk nog meer klein bier vergeleken met wat de buurlanden van oorlogslanden als Syrië, Afghanistan en Somalië ondergaan. "De meeste gedwongen migranten komen terecht in ontwikkelingslanden waar de staatsstructuren vaak erg zwak zijn. In 2014 leefde 84 procent van de vluchtelingen in ontwikkelingslanden en 12 procent in de minst ontwikkelde landen. In landen als Jordanië ondermijnt de komst van honderdduizenden mensen de groei. De kost van de Syrische vluchtelingencrisis slorpt meer dan 7 procent van het Jordaanse bnp op."

Het Global Risks-rapport wordt al elf jaar aan de vooravond van het Wereld Economisch Forum van Davos, dit jaar van 20 tot 23 januari, gepubliceerd. Op basis van de input van 750 risico-experts geeft het rapport een inventaris en een analyse van de risico's die ons het meest bedreigen.