Sancties leiden zelden tot verandering
De aanscherping van de sancties zou de Russische economie forse schade kunnen berokkenen, maar dat hoeft geen politieke gevolgen te hebben. Handelsembargo's en sancties leidden in het verleden zelden tot regimeveranderingen.
Vast staat dat de Russen aanzienlijke last krijgen van de sancties, zo zegt Louise van Schaik, expert buitenlandbeleid van Instituut Clingendael in Den Haag. "Verwacht wordt dat het bbp van Rusland dit jaar 1,5 procent lager zal uitvallen. Voor 2015 is dat zelfs 4,8 procent. Maar helemaal is dat natuurlijk niet in te schatten. Eigenlijk zelfs helemaal niet. Het gaat vaak om het psychologische effect. Als investeerders nerveus worden, kunnen de gevolgen van zelfs beperkte sancties groot zijn.'
Tot nu toe waren de sancties vooral gericht op de kleine groep vertrouwelingen en bedrijven die nauwe banden hebben met Poetin. Niettemin zijn de koersen op de Russische aandelenbeurs al fors omlaag gegaan. De nieuwe sancties zijn vooral gericht tegen de oliesector en de wapenfabrikanten, die bepaalde onderdelen niet meer kunnen krijgen. Daarnaast zullen banken die voor 50 procent of meer in handen van de staat zijn, geen kapitaal meer kunnen aantrekken uit het Westen. Tot nu toe leenden ze daar 7 tot 8 miljard euro. Rusland heeft echter voldoende reserves - 119 miljard euro aan deviezen - om dit op te vangen. Rusland verhoogde vorige week vrijdag weer de rente tot 8 procent om de koersdaling van de roebel te stoppen. Ook na de invasie van de Krim werd de rente al twee keer verhoogd. Tot nu toe lijken de renteverhogingen te werken en is de koers redelijk stabiel gebleven. Duidelijk is dat Rusland nu op de rand van een recessie staat, maar dat geldt ook voor veel Europese economieën.
Van Schaik acht de kans niet groot dat de sancties de positie van Poetin zelf ondermijnen. Ten eerste zal Rusland mogelijk ook zelf tegensancties uitvaardigen die ook tot economische schade zullen leiden in West-Europa.
"Misschien is de handel van Nederland met Rusland nog beperkt. Maar die van Duitsland met Rusland is aanzienlijk. En daarom moet Nederland er rekening mee houden dat het weer minder goederen kan afzetten in Duitsland."
Van Schaik noemt het sanctiepakket zwaar, maar stelt dat het weinig zoden aan de dijk zal brengen om de politieke koers van president Poetin te veranderen.
"Het is vergelding. In het verleden hebben sancties vrijwel nooit tot echte resultaten geleid.
"Poetin heeft een langetermijnbeleid. Het beste wat Europa daar tegenover kan stellen is ook een langetermijnbeleid. Dat betekent dat Europa ervoor moet zorgen minder afhankelijk te worden van de energie-import uit Rusland door de productie van duurzame energie. En Poetin kan ook worden getroffen door een marshallplan voor Oekraïne en Moldavië. Dat zou hem echt woedend maken."
De VS en de EU zouden Rusland nog meer kunnen treffen met een volledig handelsembargo, waarbij niet alleen een verbod zou bestaan op de import van olie, maar ook van gas uit dat land. Maar dan zou Europa vooral zichzelf in de voet schieten.