'Plagiaat' is weer parodie

Pleegde Luc Tuymans plagiaat door zich voor zijn schilderij A Belgian Politician te laten inspireren door een foto van Katrijn Van Giel, een foto van een zwetende Jean-Marie Dedecker? Veel kunstenaars, fotografen en auteursrechtspecialisten zouden maar al te graag het antwoord op die vraag kennen, alleen zullen ze nooit het definitieve antwoord weten. Van Giel en Tuymans maakten gisteren bekend een minnelijke schikking te hebben getroffen.

Wat die minnelijke schikking inhoudt, wil geen van beide partijen zeggen. Geen commentaar, luidt het bij hun advocaten. Iedereen houdt zich aan het ene zinnetje uit de persmededeling: "Na constructief overleg hebben ze besloten om hun geschil onder artiesten en op een artistieke manier op te lossen, eerder dan door een rechtbank te laten beslechten." Tuymans had eerder al eens voorgesteld om Van Giels naam te vermelden bij zijn schilderij, maar dat voorstel vond toen geen genade.

Dwangsom van 500.000 euro

Het constructief overleg vond vorige week woensdag in Antwerpen plaats, op het kantoor van de advocaat van Van Giel. Het was de eerste keer dat Tuymans, Van Giel en hun advocaten samen rond de tafel gingen zitten om de kwestie ten gronde te bespreken en te kijken of er geen oplossing mogelijk was buiten de rechtbank. Bijna tot ieders verrassing verliep dat gesprek in een heel constructieve en positieve sfeer. In nauwelijks een uur was de zaak beklonken.

Opmerkelijk, want door de rechtszaak en het publieke debat daarover waren er bij het conflict harde woorden gevallen. Tussen beide partijen was een haast vijandige sfeer gegroeid. In een reconstructie van de Volkskrant eerder dit jaar werd bijvoorbeeld het relaas gedaan van een telefoontje tussen Tuymans en Van Giel dat dramatisch verliep en het water tussen hen beide alleen maar dieper maakte. Tuymans en Van Giel waren het zelfs oneens wie nu wie had gebeld.

Van Giel, die de rechtszaak was begonnen en in januari in eerste instantie gelijk had gekregen, doet nu afstand van haar gerechtelijke actie. Welke compensatie ze daarvoor in ruil van Tuymans krijgt, blijft dus geheim. Tuymans mag zijn werk gewoon opnieuw op de kunstmarkt brengen. Bij de veroordeling in januari had de rechter bepaald dat Tuymans zijn schilderij niet langer mag reproduceren of tentoonstellen, op straffe van een dwangsom van 500.000 euro. Tuymans, die als argument had aangehaald dat zijn schilderij een parodie was op de foto, was wel al in beroep gegaan tegen die uitspraak.

Luc Tuymans schilderde A Belgian Politician in 2011 en het werk zit nu in de privécollectie van de Amerikaanse miljonair Eric Lefkofsky. Van Giel maakte de portretfoto van Dedecker in 2010, net na zijn verkiezingsnederlaag. De fotografe ontdekte de treffende gelijkenis tussen haar foto en het schilderij van Tuymans toen ze een catalogus van Tuymans doorbladerde. De rechtszaak zorgde het afgelopen jaar voor een verhit debat in de kunst- en fotografiewereld. Volgens het gros van de kunstenaars was er van plagiaat geen sprake omdat Tuymans een eigen interpretatie van de foto had gemaakt. Volgens zijn tegenstanders was hij dan weer veel te dicht bij het origineel gebleven.