Direct naar artikelinhoud

De hofnarren zijn hun koning kwijt

Voor 2005 had je in Vlaanderen alleen maar humor, daarna was er ook comedy. Ziedaar het cultuurhistorische belang van de onverwacht overleden Patrick De Witte, alias (pdw).

Journalist, columnist, hoofdredacteur, tv-maker en volgens zijn vele vrienden een warme mens. Patrick De Witte/ (pdw) was het allemaal. Zijn belangrijkste rol speelde hij evenwel als koppige baanbreker van comedy in Vlaanderen. Vandaag vind je geen tv-show of geen cultureel centrum meer zonder een komiek op het programma, maar dat is erg lang anders geweest. Pas met het aan (pdw)'s ontsproten Comedy Casino en de bijhorende cupwedstrijd traden comedians toe tot het rijk van de bekende Vlamingen. Die doorbraak is nog geen tien jaar oud, de eerste show ging in 2005 op antenne.

"Je kunt je afvragen waarom het bij ons zolang geduurd heeft", zegt geestes- en generatiegenoot Marcel Vanthilt. "In Groot-Brittannië of in de VS was het al in de jaren tachtig of negentig normaal dat stand-upcomedians niet alleen in zaaltjes speelden maar ook op tv kwamen. Vedettes als Ben Elton, Rick Mayall, Harry Enfield of Seinfeld in de VS hebben daar hun carrière aan te danken. Bij ons had je al die tijd alleen Geert Hoste, Urbanus, Jacques Vermeire, de volstrekt unieke Kamagurka en voorts cabaret uit de stal van Studio Herman Teirlinck. Het is absoluut de grote verdienste van Patrick De Witte dat comedy vandaag ook in Vlaanderen als een volwaardige kunstvorm wordt beschouwd."

Hard en absurd

Geen comedy zonder komieken. (Pdw) boorde een ader aan die verrassend rijk bleek te zijn. "Plots viel de puzzel in elkaar", weet Fokke van der Meulen van het Antwerpse comedycafé The Joker. "Comedy Casino startte in 2005 op tv, wij begonnen rond dezelfde tijd met The Joker, en met Alex Agnew, Nigel Williams en Thomas Smith stond er een generatie talent klaar om die kans ook te grijpen."

"Nigel en Alex kwamen natuurlijk niet uit de lucht vallen", vult Vanthilt aan. "Zij waren al jaren voordien aan het experimenteren in kleine zaaltjes in Antwerpen, zoals De Scène. Dankzij tv is er natuurlijk een enorme versterker op die scene gezet, en plots viel er komisch talent met bakken uit de lucht."

We mogen trots zijn dat Nederland rond dezelfde tijd, halfweg de jaren 2000, Wim Helsen en Wouter Deprez ontdekt heeft, maar eigenlijk kwam ook dat omdat er in Vlaanderen voor die tijd weinig aandacht voor dat soort buitenissig talent was. Pas toen het geschikte tv-format er was, werden ze ook bij ons bekend. Vanthilt: "Patrick was een missionaris van de comedy. Zo'n Piv Huvluv speelde zonder (pdw) nog altijd in West-Vlaamse parochiezaaltjes. Gunther Lamoot heb ikzelf bij Tilt op vtm nog in de show gehaald, maar geen hond die erom maalde. Pas toen hij geregeld op tv kwam, gingen de deuren van de culturele centra open. Zo goed als alle jonge comedians - Xander De Rijcke, Philippe Geubels, Jeroen Leenders - hebben hun carrière aan (pdw) te danken. Naar zijn uitvaart komen, is wel het minste wat ze nu kunnen doen."

Zelf was (pdw) verslingerd aan het hardere en vooral absurdere werk uit de Angelsaksische comedycultuur, genre Bill Hicks. Met zachte hand leidde hij ook jong talent die weg op. Bert Gabriëls bijvoorbeeld. "Voordien was ik meer met cabaretachtige dingen bezig, toen Patrick mij coachte voor mijn eerste zaalshow heeft hij mij de ogen geopend. Dankzij hem heb ik voor stand-up gekozen, een genre dat hier tien jaar geleden amper bestond." Ook Lies Lefever kreeg goedmoedig advies. "Hij vond dat ik meer voor de grap en minder voor de liedjes moest gaan. Durven babbelen. Ik denk dat ik dat nu maar eens ga proberen, als eerbetoon aan hem."

Verplichte missie

(Pdw) als comedypedagoog? Marcel Vanthilt vindt het wel een aantrekkelijk beeld. "Hij was een wandelende encyclopedie. Kon hele scènes van Bill Hicks uit het hoofd opzeggen, en als een komiek een oude grap recycleerde, had hij het meteen in de mot. Voor Comedy Casino trok hij zelf naar Londen om met de impresario's van de grote artiesten te onderhandelen. Die kerels die je nu op Acht ziet in Live at the Apollo, hebben bijna allemaal bij ons in het ICC in Gent in een zaaltje voor ocharme driehonderd man gestaan om in tien minuten hun beste moppen te vertellen. En de grap is: die deden dat met plezier."

En nu? "Er is niemand die zijn rol kan overnemen", vreest Lies Lefever. "Alleen 3keys, het productiehuis van (pdw), houdt zich bezig met comedy. Ook in Comedian vindt werk speelden ze een belangrijke rol. Als dat nu wegvalt, tja, dan schiet er nog weinig over." Marcel Vanthilt heeft er ook een hard hoofd in, maar "Canvas is het aan zijn stand verplicht om deze missie voort te zetten. Een 'Saturday Night Live' op de Vlaamse tv, dat zou toch geweldig zijn? (Pdw) had dat gekund, maar ja..."

Morgen zendt Acht vanaf 23 uur Stand Up voor (pdw) uit, een best-of van internationale comedyshows, met o.a. Bill Hicks en Chris Rock.