De enige Italiaan die zijn land kan redden
'Als ik val, valt Italië. Als Italië valt, valt de euro.' De uitspraak van de Italiaanse minister van Financiën Giulio Tremonti vorige week vrijdag lijkt een mooi voorbeeld van Italiaanse bravoure. Maar het is niet ver van de waarheid, weten de financiële markten en Europese politici, die zich nerveus afvragen of de op twee na grootste economie van de eurozone Griekenland achterna gaat.
Tremonti is de enige persoon in de regering van premier Berlusconi die nog wat vertrouwen inboezemt. Het is aan zijn strenge begrotingsbeleid te danken dat de Italiaanse economie geen grote schade leek te ondervinden van de economische crisis en alle schandalen waarin premier Berlusconi is verwikkeld. Hij is erin geslaagd de regering achter een cruciaal bezuinigingspakket ter waarde van 47 miljard euro te krijgen. Dinsdag vertrok hij haastig uit een bijeenkomst met Europese collega-ministers in Brussel om in Rome de plannen verder uit te werken. Onder meer de Duitse bondskanselier Merkel heeft de Italianen onder druk gezet het pakket snel door het parlement te loodsen.
Maar op het moment suprême is Tremonti zelf onderwerp van discussie geworden. Zijn politiek adviseur Marco Milanese, tevens parlementslid, is gearresteerd op verdenking van corruptie. Hij zou juwelen, auto's en andere luxegoederen hebben aangenomen van een zakenman. Tremonti maakte gebruik van een appartement in Rome, dat op naam stond van Milanese, die daar ruim 8.000 euro huur per maand voor betaalde. Tremonti heeft met onmiddellijke ingang het gebruik van het appartement gestaakt. Het is de vraag of dat genoeg zal zijn.
Bange Berlusconi
Daarbovenop heeft Berlusconi twijfel gezaaid over zijn steun aan zijn internationaal gewaardeerde minister van Financiën en gesuggereerd dat hij hem het kabinet uit zou werken. In een interview in de linkse krant La Repubblica zei Berlusconi over Tremonti: "Hij denkt dat hij geniaal is, en de rest stom. Maar hij is de enige die geen teamspeler is." Later nuanceerde hij zijn woorden, maar trok ze niet in.
Tremonti op zijn beurt was compleet verrast door een passage in de begrotingswet, die het familiebedrijf van Berlusconi zou bevoordelen door uitstel te verlenen bij het betalen van een miljoenenboete. Na felle kritiek trok Berlusconi de passage in, die hij zonder medeweten van Tremonti in de kleine lettertjes had gezet.
Volgens de Nederlandse econoom Sweder van Wijnbergen is Berlusconi "duidelijk in paniek". "Juist Tremonti heeft Italië buiten schot gehouden in de financiële crisis", zegt Van Wijnbergen. "Tremonti beledigen is het allerdomste wat hij kan doen. Maar Berlusconi is doodsbang dat zijn macht wegglipt. Bezuinigingen zijn nooit populair bij het electoraat. En als Berlusconi geen premier meer is, krijgt hij een heleboel processen aan zijn broek."
Tremonti beseft zijn machtspositie wel degelijk, zo blijkt uit zijn uitspraak over de val van de euro. Binnen Europa wijst Tremonti wijst herhaaldelijk op een onderbelichte kant van het Europese fonds voor noodsteun: met Europees belastinggeld worden met name Franse en Duitse banken gered. Italiaanse banken hadden simpelweg niet zoveel slechte leningen uitstaan.
Socialist
De hoogleraar belastingrecht aan de universiteit van Padua, in 1947 geboren in Sondrio in Noord-Italië, werd in 1994 voor het eerst minister van Financiën in het eerste kabinet Berlusconi. Hij was het brein achter de samenwerking tussen de extreem rechtse partij Lega Nord van Umberto Bossi en Berlusconi.
Hij begon zijn politieke carrière als socialist, en had lang het Communistisch Manifest op zijn bureau liggen. Tremonti maakte in 2003 een einde aan de 'gouden pensioenen' in Italië, die konden oplopen tot meer dan 60.000 euro per jaar. Twee jaar later baarde hij opzien met het voorstel Italiaanse stranden te verkopen. Met de opbrengst wilde hij onder meer vliegvelden aanleggen voor massatoerisme uit China en India.
Berlusconi lijkt zich gerealiseerd te hebben dat hij Tremonti moet steunen, al is het maar voor de bühne.