'Banken lenen minder snel aan kleine ondernemingen'

de kmo's vindt dat banken kariger zijn geworden bij het verstrekken van krediet. Dat blijkt uit een peiling van ondernemersplatform VKW. 'Het probleem van moeilijkere kredietverschaffing leeft', weet ook werkgeversorganisatie Unizo.

Het ondernemersplatform VKW polste bij tweehonderd kmo's hoe zij de huidige kredietsituatie inschatten. De meerderheid van de bedrijfsleiders geeft aan dat de banken sinds het uitbreken van de crisis in 2008 voorzichtiger zijn geworden met hun kredietverstrekking. Zo'n 41 procent stelt vast dat het verlengen van een bestaand krediet moeilijker is geworden. Ook zouden de financiële instellingen zich veeleisender opstellen en meer waarborgen eisen.

Van kredietschaarste is geen sprake, weet Geert Janssens, hoofdeconoom van de denktank VKW Metena. "Maar er heerst wel een hogere spanning op de markt. De banken verstrengen hun kredietpolitiek, waardoor de procedures nauwgezetter en trager verlopen. Bovendien stijgt ook de aanwendingsgraad: meer bedrijven schurken aan tegen de kredietlimiet. Ze nemen al 100 procent op, maar stellen vast dat ze nog meer middelen nodig hebben."

Vooral de kleine ondernemingen zijn kwetsbaar. Zij hebben het niet alleen lastiger om financiering los te weken, de toekomst van hun kredietlijnen is ook onzekerder. Een vijfde van de kleine bedrijven werd al door zijn kredietverstrekker gewaarschuwd voor mogelijk onheil. Janssens: "De banken zijn verplicht om extra stootkussens te voorzien. Daar moeten zij nu al op anticiperen. Hoe groter het kredietrisico voor de banken, hoe meer schokdempers zij inbouwen, en dus hoe hoger de rentevoet voor de ondernemers."

Veel bedrijven zijn zich ervan bewust dat ze in de toekomst minder mogen rekenen op de banken. Zo'n 41 procent lonkt al naar alternatieve financieringen. "De komende jaren zullen een opportuniteit zijn om onze kapitaalmarkt verder te ontwikkelen. De private equity, bevriende klanten of leveranciers, andere investeerders: bedrijven hebben voldoende opties om zich te wapenen. Op de kapitaalmarkt raken ze misschien nog aan een goedkoper krediet dan bij de banken."

Bij werkgeversorganisatie Unizo loopt een soortgelijke bevraging bij de bedrijven. "Uit de antwoorden die we al binnenkregen blijkt dat het probleem van een moeilijkere kredietverlening wel degelijk leeft", zegt Johan Bortier, directeur van de Unizo-studiedienst. Een terugkerend pijnpunt, zo blijkt: "De verzuchtingen van de bedrijfsleiders zijn nog niet zo acuut als eind 2008, toen de crisis losbarstte. Maar sinds deze zomer krijgen we er weer meer telefoontjes over. Vooral vanaf oktober, toen Dexia zo prominent in het nieuws zat, hebben we meer klachten gehoord."

Voor ondernemingen die op zoek zijn naar alternatieve financiering, wijst Bortier nog op een drietal initiatieven van de overheid. "Zo kent het Participatiefonds achtergestelde leningen toe tegen een interessante rentevoet. Ook de waarborglening, waarbij de Vlaamse overheid de banklening voor een stuk garandeert, kan sceptische banken over de streep trekken. En dan is er nog de win-winlening bij vrienden of familie, met gunstige fiscale voorwaarden voor de kredietgever."

Kwestie van perceptie

Dat de kredietverlening door banken stroever zou verlopen, is volgens Michel Vermaerke, topman van bankenfederatie Febelfin, louter een kwestie van "perceptie". "Het is een gevoel dat niet strookt met de realiteit. Vergeleken met andere eurolanden is de financiering door de Belgische banken net niét strakker geworden. Maar we zitten natuurlijk in moeilijk economisch vaarwater. Door de eurocrisis is het vertrouwen zoek, en dat zal wel een impact hebben op de inschattingen van ondernemers."

Vermaerke wijst ook op cijfers van de Nationale Bank. "Over de periode september 2010 - september 2011 is de kredietverlening met 3,9 miljard euro gestegen. De financiering aan kleine bedrijven steeg met 11 procent, die aan de grote spelers viel met 5 procent terug. Wellicht omdat die laatsten sneller een toevlucht zochten op de financiële markten. Ik kan dus alleen maar vaststellen dat de kerntaak van banken om kredieten te verschaffen ter harte is genomen."