Steeds minder gezinnen kunnen factuur betalen

met een budgetmeter. Zo'n 74.661 gezinnen konden hun energiefactuur niet betalen.

Ons land heeft in vergelijking met heel wat andere Europese landen een vrij uitgebreid systeem om mensen in energiearmoede te beschermen. In de meeste buurlanden kan een leverancier een klant vrij makkelijk zonder stroom of gas zetten als die zijn rekening niet betaalt. Wie bij ons gedropt wordt door een commerciële leverancier, valt doorgaans niet zonder gas of stroom, maar belandt bij de distributienetbeheerder. Die treedt op als soort sociaal vangnet. Een trapsgewijs systeem met onder andere budgetmeters heeft de bedoeling de betalingsachterstand weg te werken zodat de klant later weer naar een commerciële leverancier kan.

"Desondanks blijft de energiearmoede in ons land geleidelijk stijgen", beaamt Dirk Van Evercooren van de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG). De VREG en het Vlaams Energieagentschap (VEA) stelden net een evaluatie voor van het sociaal energiebeleid. "De betrouwbaarste indicator om energiearmoede te meten is het aantal actieve budgetmeters voor elektriciteit." Die waren in 2009 al toegenomen omdat een groeiend aantal gezinnen bij de netbeheerder terecht kwam nadat hun contract bij een commerciële leverancier werd opgezegd wegens wanbetaling. Die tendens zette zich ook in 2010 door en liep op tot 41.200 gezinnen.

Tegelijk steeg het aantal gezinnen dat een budgetmeter gebruikt voor aardgas fors in 2010: maal vier op een jaar tijd. Hoewel die toename vertekend is omdat de budgetmeters voor aardgas pas vanaf eind 2009 geplaatst werden, stipt het wel aan dat vandaag ook al 22.000 gezinnen vanwege betalingsproblemen aangewezen zijn op een budgetmeter voor aardgas.

Zwarte lijst

Het aantal mensen dat zijn energiefacturen niet kan betalen en daarom buiten gezet worden door commerciële energieleveranciers, bleef ook verder stijgen in 2010. Voor elektriciteit ging het om 74.661 gezinnen eind 2010 tegenover 72.559 begin 2010 en voor aardgas 52.545 eind 2010 tegenover 50.453 begin dat jaar.

Bijkomende indicatie dat de sociale leverancier stilaan uitgroeit tot de energieleverancier van de armen, is het groeiend marktaandeel van die distributienetbeheerder. Sinds 2008 krijgen zij een grotere toevoer aan klanten. Een trend die zich ook in 2010 doorgezet heeft.

Tegelijk geven cijfers van het Vlaams centrum schuldbemiddeling (VCS) aan dat schulden vanwege energiekosten en andere nutsvoorzieningen in 2009 de meest voorkomende schuld vormde (maar niet de zwaarste). Het kwam voor in 57 procent van de schuldendossiers. Het VCS ziet geen reden waarom dat zou veranderd zijn. In iets meer dan de helft van de dossiers lag het schuldbedrag weliswaar niet hoger dan 1.000 euro.

Helpt een budgetmeter mensen ook effectief om hun schulden af te bouwen? Van Evercooren: "Je budget weer leren beheersen is niet hetzelfde als uit energiearmoede geraken. Het helpt, maar kan erg lang duren." Bedoeling is dat eenmaal de energieschuld afbetaald is, mensen terugkeren naar de commerciële leverancier. In 2010 deden 24.145 gezinnen dat ook, maar dat betekent niet dat iedereen dat vlot kan. Zo bestaan er vandaag nog 'impliciete' zwarte energielijsten. De VREG heeft weet van energieleveranciers die blijven weigeren sommige gezinnen een contract te geven als ze vermoeden dat klanten van bij de sociale leverancier komen en dus vroeger betalingsproblemen hadden.

Ook krijgt het VCS de laatste jaren meer klachten dat sommige commerciële leveranciers een waarborg van gemiddeld drie maanden eisen voor ze mensen met eerdere betalingsproblemen een contract willen geven, zegt coördinator Mohamed El Omari, coördinator van het centrum voor schuldbemiddeling. "Dat loopt snel op tot 500 euro of meer. Voor mensen die het al erg krap hebben, is het uitgesloten om zo'n bedrag zomaar op tafel te leggen."